Tragizm jest kategorią wywodzącą się jeszcze z czasów starożytnych. Określa on sytuację, z której nie ma dobrego wyjścia. Jakąkolwiek decyzję podejmie człowiek postawiony w sytuacji tragicznej, doprowadzi ona do mniejszego lub większego nieszczęścia. Utwory dramatyczne, które opowiadają o tego rodzaju sytuacjach nazywamy tragediami, a ich popularność nie zakończyła się w antyku. Najwybitniejsze dzieła dramatyczne czasów nowożytnych również są tragediami. Najsłynniejszym przykładem jest Hamlet autorstwa Williama Szekspira.
Główny bohater dramatu Szekspira jest niewątpliwie podręcznikowym przykładem postaci tragicznej. Zostaje on bowiem postawiony w sytuacji bez dobrego wyjścia. Musi albo sprzeniewierzyć się swojej naturze i wyznawanym normom moralnym albo wybrać życie z poczuciem klęski niesprawiedliwości. Hamlet był księciem duńskim, którego ojciec zmarł. Miejsce na tronie zajął jego brat Klaudiusz, który również poślubił matę Hamleta, wdowę po królu, Gertrudę. Hamlet, od zawsze melancholijny, skłonny do pesymizmu, ale też bardzo inteligentny i przenikliwy, widzi w tym dużą nikczemność. Gdy objawia mu się duch ojca, za którym wciąż tęskni, dowiaduje się, że król padł ofiarą mordu. Klaudiusz otruł swojego brata, wlewając mu do ucha truciznę. Gertruda wiedziała o wszystkim. Duch ojca prosi Hamleta, by ten pomścił jego śmierć, na co książę się zgadza.
Hamlet zmienia się. Niemal z dnia na dzień wewnętrzna walka, która się w nim toczy sprawia, że coraz bardziej oddala się od rzeczywistości i wpada w gąszcz refleksji tak głębokich, że aż prowadzą go na granicę obłędu. Jest rozerwany pomiędzy zemstą za zamordowanie ojca a swoją wrażliwą naturą. Zachowuje się jak wariat, by usprawiedliwić się w oczach otoczenia. Staje się nieobliczalny, impulsywny, nieprzewidywalny. Alienuje się i zapada we własny świat, który staje się coraz bardziej radykalny i brutalny. Wreszcie po tym, jak upewnił się, że to naprawdę Klaudiusz stoi za morderstwem jego ojca, podejmuje ostateczną decyzję, że dokona zemsty.
Czy Hamlet miał wybór? Na pewno tak. Mógł zaniechać zemsty i spędzić życie w poczuciu, że nic nie robi z krwawą niesprawiedliwością, która kosztowała jego ojca życie. Mógłby codziennie patrzeć w oczy Klaudiuszowi i swojej matce, wiedząc, że to oni w nikczemny sposób pozbyli się męża i brata, byle tylko zaspokoić swoją chorobliwą żądzę władzy. Mógłby milczeć i czekać, aż am zgorzknieje i zgnuśnieje wewnętrznie do ostatka, uginając się pod ciężarem własnej wiedzy i wyrzutów sumienia.
Hamlet postanowił jednak inaczej. Postanowił dokonać zemsty, choć wiedział, że będzie się to wiązało z zabijaniem i sprowadzeniem jeszcze większego nieszczęścia na żyjących. Książę nie jest jednak w stanie przewidzieć wszystkich konsekwencji swojej decyzji. Jego celem jest zabicie Klaudiusza, jednak jego dążenie do tego kosztuje życie wielu postronnych ludzi. Z jego ręki giną Poloniusz oraz Laertes, w końcu także Klaudiusz. Życie tracą jednak po drodze Gertruda, matka Hamleta oraz Ofelia, która nie wytrzymuje presji psychicznej i odbiera sobie życie, topiąc się.
Trudno stawiać cokolwiek na szalach, kiedy chodzi o ludzkie życie. Można by było bowiem stwierdzić, że gdyby Hamlet zaniechał zemsty, liczba zmarłych pozostałaby pojedyncza, a tak śmierć poniosło wielu ludzi. Jednak wówczas ich życie okraszone byłoby skazą niesprawiedliwości i zbrodni, z czym Hamlet nie byłby w stanie sobie na pewno poradzić, jako człowiek z natury wrażliwy i uczciwy.
Hamlet jest bez wątpienia jednym z najbardziej tragicznych bohaterów, jakich dotąd możemy spotkać w literaturze światowej. Jego postać stworzyła pewien kanon postaci, z którego korzystają do dziś różnego rodzaju twórcy rozmaitych sztuk, teatru, literatury, kina. Wybór, przed którym postawiono księcia, był tragiczny, niemożliwy do dokonania. Każda decyzja nie byłaby dobra. Czegokolwiek nie postanowiłby Hamlet, ktoś by cierpiał. Jednak to nie on rozpoczął ten zbrodniczy proceder, o czym trzeba pamiętać przy jego ocenie.
Aktualizacja: 2024-01-31 18:09:20.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.