Jan Kochanowski to jeden z najważniejszych poetów polskich, którego dzieła walnie przyczyniły się do rozwoju naszej kultury narodowej. Tworzył w okresie renesansu, przeszczepiając tym samym najnowsze trendy europejskiej sztuki na rodzimy grunt. Jego dorobek artystycznych, choć nosi znamiona swojej epoki, ma jednak charakter ponadczasowy. Poniższa praca bierze sobie za cel udowodnienie tej tezy, poprzez analizę trzech wybitnych dzieł poety: fraszki "O żywocie ludzkim", pieśni "Czego chcesz od nas, Panie" oraz dramatu "Odprawa posłów greckich".
Jan Kochanowski, oprócz pisania Trenów po stracie ukochanej Urszulki, najbardziej znany jest z fraszek. Wywodzący się ze starożytności rodzaj krótkiego, wierszowanego utworu kończy się zazwyczaj interesującą puentą. Stanowi ona pewną naukę, a przynajmniej powód do refleksji od autora dla swojego odbiorcy. Fraszki Jana Kochanowskiego zazwyczaj dotykają przyziemnych sfer ludzkiego życia, odnajdują je na nowo, zgodnie z duchem renesansu. Już to czyni je ponadczasowymi w swoim przekazie, ponieważ, ludzie nie zmieniają swojej natury sensu stricto.
Możemy zauważyć to na przykładzie fraszki "O żywocie ludzkim". Poeta przyrównuje tam całą rzeczywistość ludzkiego bytu do tego rodzaju utworów poetyckich. Chodzi mu o wyrażenie marności i swoistego pojmowania życia, jako komedii. Wszystko bowiem jest małe, krótkie niczym fraszka. Przemija i nie można na tym oprzeć swojego istnienia. Pomijając już podobieństwa do biblijnego wątku vanitas, przesłanie to jest wybitnie ponadczasowe. Sumuje też jakby wszystko, co napisał Kochanowski. Jeżeli bowiem "Fraszki to wszystko, cokolwiek myślemy, Fraszki to wszystko, cokolwiek czyniemy" jego utwory są wyrazem transcendentnego losu człowieka.
Renesansowy poeta dotykał również problematyki wykraczającej poza naturę ludzką. Pieśń "Czego chcesz od nas Panie" to w istocie próba ujęcia pozycji człowieka względem świata i samego Boga. Temat ten podejmowano na przestrzeni wieków wielokrotnie, pod różnym kątem, przez wyznawców różnych religii. Tematyka jest więc jak najbardziej ponadczasowa. Treść pieśni również wyraża pogląd transcendentny, znany już od starożytności. Człowiek jest w niej otoczony dziełami Boga, będącymi owocami jego miłości do swojego tworu. Będąc całkowicie podległy Stwórcy i nie mogąc samemu niczego stworzyć, człowiek może odwdzięczyć się jedynie czystym sercem. Odwzajemnienie nieskończonej miłości Boga jest więc najczystszą formą ofiary. Widać dobitnie, że jest to tematyka ponadczasowa.
Kochanowski nie unikał też wątków politycznych w swojej twórczości. Dramat "Odprawa posłów greckich" został napisany dla uwiecznienia zaślubin Jana Zamoyskiego i Krystyny Radziwiłłówny, na których obecna była para królewska. Historia oparta jest o Iliadę Homera i opowiada losy posłów greckich, wysłanych do Troi tuż przed wojną. Domagali się oni zwrócenia Heleny, nad czym debatowali mieszkańcy miasta. Przeważa jednak wola Parysa, który demagogią przekonuje trojan do swoich racji.
Puentą historii jest nieszczęście państwa, gdzie prywata bierze górę nad dobrem ogółu, a niegodziwość można usprawiedliwić odpowiednimi słowami. Samo nawiązanie do starożytnych dzieł Homera i losów państw Hellady ukazuje ponadczasowe podwaliny dzieła. Tematyka oraz przesłanie dramatu również się w to wpisuje. Dobro ogółu zawsze cierpiało, gdy wybitna jednostka postanawiała wykorzystać pozycję dla własnych celów. Wiedzieli o tym, chociażby wyżej wspomniani Grecy, dlatego tak bardzo nienawidzili tyranii. Kochanowski na przykładzie ich eposu wskazuje, że historia lubi się powtarzać i pewne jej prawa bywają niezmienne.
Jak więc widać, Jan Kochanowski w swoich dziełach odwoływał się do prawd ponadczasowych, ale również czerpał ze starożytnych wzorców literackich. Stanowiło to pewną zasadę renesansu - epoki, w której tworzył. Pragnienie odkrycia zapomnianego piękna antyku, przy zrozumieniu natury ludzkiego bytu przyświecało artyście w widoczny sposób. Można śmiało powiedzieć, że był on niezwykle dociekliwym badaczem człowieka. Ten zaś nie zmienia się nigdy pośród żadnej cywilizacji, religii czy też okresu historycznego. Transcendentność tematu udowadnia przez to ponadczasowość dzieł Jana Kochanowskiego.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.