Jan Kochanowski zwany jest ojcem polskiej poezji. Ta wybitna renesansowa postać w pełni zasłużyła sobie na takie miano swoją twórczością. Jan z Czarnolasu stanowi jednak nie tylko zasłużonego dla ojczystego języka poetę, ale również doskonały przykład renesansowego humanisty. Nieodrodny syn swojej epoki może być przez to nazwany mianem poeta doctus - poeta uczony. Poniższa praca przedstawi kilka faktów z życia i twórczości wybitnego Polaka, które udowadniają prawdziwość przepisywanych mu tytułów.
Zacząć należy od wyjaśnienia pojęcia poety uczonego. Otóż w renesansie realizowano ideał twórcy, człowieka o wszechstronnym wykształceniu i znajomości dokonań wcześniejszych epok. Człowiek, który poświęcił się poezji, a nadto nawiązywał w niej do tradycji antycznej, zwany był właśnie poeta doctus. Już te kilka zdań odnośnie do samego tytułu rzuca światło na poprawność jego użycia w stosunku do Jana z Czarnolasu. Był on bowiem człowiekiem wszechstronnie wykształconym i znającym nie tylko historię starożytności, ale też jej języki. Uczęszczał na nauki do Krakowa, Królewca, a nawet samej Padwy. Zdobył tam wiedzę na temat klasycznej literatury, co z powodzeniem wykorzystywał w swojej twórczości.
Widzimy to, chociażby po formie, jaką przybrały jego najsłynniejsze dzieła. Fraszka i tren wywodzą się bowiem ze starożytności, tworzył je już Symonides z Keos (twórca pierwowzoru fraszki, epigramatu). Napisany z okazji zaślubin Jana Zamoyskiego i Krystyny Radziwiłłówny dramat Odprawa posłów greckich świadczy wręcz o fascynacji Kochanowskiego antyczną sztuką. Nie tylko nawiązuje on do sławnej wojny trojańskiej, jego budowa ściśle utrzymuje wszelkie wytyczne greckich dramatopisarzy. Ojciec polskiej poezji musiał więc dobrze znać te założenia, skoro stosował je w praktyce. Wielki poeta miał ogromne zaplecze intelektualne, był więc dosłownie poeta doctus - poetą uczonym.
Humanizm Kochanowskiego objawia się przede wszystkim jego zainteresowaniem filozofią i podejściem do spraw doczesnych. Nie obca mu była bowiem zarazem wzniosła chrześcijańska idea Wszechmocnego Boga Ojca, ale również renesansowa maksyma: "człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce". Szczególnie mocno przywiązany był do filozofii neosotickiej, łączącej przemyślenia Zenona z Kition oraz chrześcijańską naukę o Bogu.
Początkowo postulował więc umiar oraz obojętność w obliczu życiowych perturbacji. Niemniej osobista tragedia Jana z Czarnolasu spowodowała zrewidowanie poglądów. Śmierć ukochanej córki, Urszulki, zasiała ziarno zwątpienia w stoicyzm. Wyrazem utraty wiary w tę filozofię oraz pogrążenia w rosnącej rozpaczy są słynne Treny. Stanowią wręcz biografię cierpienia autora, przez co są na wskroś osobiste i ludzkie.
Na taki krok zdecydować mógł się jedynie humanista - osoba zainteresowana żywotem człowieka, jego wewnętrznym wszechświatem przemyśleń i emocji. Ostatecznie Kochanowski dochodzi do wniosku, że pocieszenie może stanowić myśl o życiu wiecznym oraz Bogu. Widzimy tu więc ciekawy obraz człowieka zwróconego ku poznaniu swojej ludzkiej natury, zgłębieniu filozofii oraz myśli starożytnej i zarazem dochodzącego do wniosku o potrzebie zawierzenia wszystkiego Stwórcy. Jest to więc czysty humanizm, czyli myśl klasyczna na podbudowie chrześcijańskiej.
Jan Kochanowski uważany jest za członka samej elity renesansowych poetów. Na tle ówczesnych twórców słowiańskich uznawany jest wręcz za największego. Doskonałe wykształcenie, fascynacja antykiem i zrozumienie współczesnych sobie prądów myślowych dorównywały jego talentowi artystycznemu. Doskonale władał przy tym językiem ojczystym, wnosząc sporo do jego rozwoju. Właśnie dlatego nazwano go ojcem polskiej poezji. Nie należy jednak zapominać, że Kochanowski był przede wszystkim człowiekiem. Wierzył, poszukiwał, kochał i wątpił jak każdy z nas. Dzięki zapleczu intelektualnemu oraz natchnieniu do poezji mógł jednak lepiej oddać dolę ludzką. To właśnie czyni go w istocie humanistą - badaczem natury ludzkiej, wszechstronnie uczonym poetą, czyniącym ze swoich doświadczeń miarę wszystkich rzeczy.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.