„Człowiek jest ludzki w ludzkich warunkach. Uważam za upiorny nonsens naszych czasów próby sądzenia go według uczynków, jakich dopuścił się w warunkach nieludzkich” - napisał Gustaw Herling-Grudziński w swoim znanym dziele „Inny świat”. Jego słowa odnoszą się do sytuacji, w której ludzie przymusowo przetrzymywani byli w łagrach, należących do systemu gułagów. Miało to miejsce w czasach II wojny światowej w Związku Radzieckim i stanowiło element politycznego terroru, jaki wówczas tam panował.
Zdanie Gustawa Herlinga-Grudzińskiego są komentarzem do tego, jak należy postrzegać decyzje i czyny człowieka, do których został zmuszony w sytuacji granicznej, gdy było zagrożone jego życie lub zdrowie. Miejscem, w którym dochodziło do takich rzeczy, był właśnie łagier. Jego działalność obliczona była na niszczenie ludzi i łamanie ich, na doprowadzenie ich na skraj załamania, a ostatecznie także i śmierci.
Więźniowie głodowali, pracowali codziennie ponad siły, żyli w nieludzkich warunkach i umierali z powodu wycieńczenia i chorób. Nie mieli szans na ocalenie godności. W tak potwornym miejscu wielu z nich zapomniało o wartościach moralnych, jakie wyznawali na wolności. W łagrze nie było więc miejsca na empatię, współczucie czy rozterki moralne. By przeżyć, zdobyć odrobinę jedzenia i lekarstwa ludzie posuwali się do strasznych czynów - donosili na siebie wzajemnie, sprzedawali swoje ciała, krzywdzili innych.
Zdanie Herlinga-Grudzińskiego mówi czytelnikowi, że ludzi, którzy przeżyli ten lub podobny koszmar, nie należy osądzać za ich czyny w dobrych, spokojnych warunkach. Według autora nie należy ludzi oceniać za rzeczy, które zrobili, gdy byli na skraju śmierci i walczyli o przetrwanie. Mówienie o moralności w sytuacji, gdy nie wiedzieli, czy następnego dnia będą jeszcze żyli, wydaje się być rażąco nieadekwatne.
Łatwo jest także mówić o etyce, gdy samemu nie było się w obozie. Nikt nie może być pewien tego, jak zachowywałby się w takiej sytuacji, dopóki jej nie przeżyje. Należy więc zrezygnować z oceniania ludzi, których pozbawiono wolności, poczucia bezpieczeństwa oraz godności i skazano ich na codzienne cierpienie. Autor sprzeciwia się takiemu traktowaniu ludzi, którzy przeżyli koszmar łagru czy wojny.
Aktualizacja: 2022-10-24 10:44:11.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.