„Człowiek jest ludzki w ludzkich warunkach. Uważam za upiorny nonsens naszych czasów próby sądzenia go według uczynków, jakich dopuścił się w warunkach nieludzkich” - napisał Gustaw Herling-Grudziński w swoim znanym dziele „Inny świat”. Jego słowa odnoszą się do sytuacji, w której ludzie przymusowo przetrzymywani byli w łagrach, należących do systemu gułagów. Miało to miejsce w czasach II wojny światowej w Związku Radzieckim i stanowiło element politycznego terroru, jaki wówczas tam panował.
Zdanie Gustawa Herlinga-Grudzińskiego są komentarzem do tego, jak należy postrzegać decyzje i czyny człowieka, do których został zmuszony w sytuacji granicznej, gdy było zagrożone jego życie lub zdrowie. Miejscem, w którym dochodziło do takich rzeczy, był właśnie łagier. Jego działalność obliczona była na niszczenie ludzi i łamanie ich, na doprowadzenie ich na skraj załamania, a ostatecznie także i śmierci.
Więźniowie głodowali, pracowali codziennie ponad siły, żyli w nieludzkich warunkach i umierali z powodu wycieńczenia i chorób. Nie mieli szans na ocalenie godności. W tak potwornym miejscu wielu z nich zapomniało o wartościach moralnych, jakie wyznawali na wolności. W łagrze nie było więc miejsca na empatię, współczucie czy rozterki moralne. By przeżyć, zdobyć odrobinę jedzenia i lekarstwa ludzie posuwali się do strasznych czynów - donosili na siebie wzajemnie, sprzedawali swoje ciała, krzywdzili innych.
Zdanie Herlinga-Grudzińskiego mówi czytelnikowi, że ludzi, którzy przeżyli ten lub podobny koszmar, nie należy osądzać za ich czyny w dobrych, spokojnych warunkach. Według autora nie należy ludzi oceniać za rzeczy, które zrobili, gdy byli na skraju śmierci i walczyli o przetrwanie. Mówienie o moralności w sytuacji, gdy nie wiedzieli, czy następnego dnia będą jeszcze żyli, wydaje się być rażąco nieadekwatne.
Łatwo jest także mówić o etyce, gdy samemu nie było się w obozie. Nikt nie może być pewien tego, jak zachowywałby się w takiej sytuacji, dopóki jej nie przeżyje. Należy więc zrezygnować z oceniania ludzi, których pozbawiono wolności, poczucia bezpieczeństwa oraz godności i skazano ich na codzienne cierpienie. Autor sprzeciwia się takiemu traktowaniu ludzi, którzy przeżyli koszmar łagru czy wojny.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.