Oczywistym jest, że kolejne epoki i pokolenia często inspirują się wcześniejszymi twórcami, ich dokonaniami, a także pożyczają od nich niektóre z ich przekonań, po czym dostosowują je do swoich potrzeb. Tyczy się to między innymi zależności, jaka pojawiła się między epoką romantyzmu, a Młodą Polską. Wynikają z tego podobieństwa i różnice w postrzeganiu roli artysty i sztuki wśród przedstawicieli obu tych epok polskiej literatury. Literaci Młodej Polski byli bowiem zainspirowani dokonaniami romantyzmu, jednak uzupełnili je o wiele własnych wniosków i przekonań, wynikających z tego, że żyli już w zupełnie innych czasach i w sytuacji społecznej i politycznej, niż twórcy tacy jak Adam Mickiewicz czy też Juliusz Słowacki.
Można wskazać wiele podobieństw między romantyczną i młodopolską koncepcją artysty i tworzonej przez niego sztuki. Przede wszystkim była to bliskość ludowości i chłopstwa, silna inspiracja ich kulturą oraz czerpanie z opowieści ludowych oraz z jej tradycji. Czynili to zarówno romantycy, tacy jak Adam Mickiewicz, jak i młodopolscy poeci, na przykład Lucjan Rydel, którzy ogarnięci byli ludomanią. Silne powiązanie artysty ze środowiskiem chłopskim jest więc cechą wspólną dla artystów obu epok i jest wręcz programowo z nimi kojarzone.
Kolejnym podobieństwem, które łączy romantyków oraz młodopolan, jest bunt przeciwko zastanemu światu. Romantycy sprzeciwiali się zaborom oraz niewoli, w jakiej znalazła się ich ojczyzna, nawoływali do obalenia tego porządku i do czynu zbrojnego. Młodopolanie z kolei nie chcieli mieć nic wspólnego z mieszczańskim społeczeństwem i z wartościami, jakie przekazywało im wcześniejsze pokolenie. Tworzyli nową rzeczywistość, dodatkowo zabarwioną lękiem, wypływającym z nadchodzącego końca wieku i niepokoju, jak człowiek poradzi sobie z tymi zmianami.
Tym, co łączyło twórców romantyzmu oraz Młodej Polski, była także postać artysty, który był kimś wyjątkowym. W przypadku romantyków chodziło o jednostkę wybitną, genialna, wyróżniającą się na tle społeczeństwa, która przeznaczona została do rzeczy wielkich, za co płaciła samotnością, a często także całym swoim życiem. Artysta młodopolski z kolei także był swego rodzaju outsiderem, którego nikt nie rozumiał, a dla którego sztuka była niezwykłą misją, jaką musiał on wypełniać w swoim życiu. Artyści Młodej Polski razem tworzyli cyganerię, wyjątkowo mocno wyróżniającą się na tle pozostałej części społeczeństwa. Romantycy za to działali samotnie, każdy z nich stawiał się na piedestale i pielęgnował własną twórczość, doświadczenia i przeżycia.
Artysta romantyczny tworzył w konkretnym celu, młodopolski z kolei uprawiał sztukę dla sztuki. Mickiewicz pisał, by przekazać swoim czytelnikom konkretne hasła i wnioski, by zachęcić ich do walki o niepodległość i by ukazać im nieznane dotąd horyzonty. Sztuka Młodej Polski nie spełniała raczej takich założeń, artysta tworzył, by powołać do życia piękno, sztukę, która nie ma żadnego utylitarnego celu. Nie służyła ona dydaktycznym celom, jak miało to czasami miejsce w przypadku romantyzmu.
W dziełach Młodej Polski pojawia się wątek rozliczenia społeczeństwa za to, jak poradziło ono sobie z czasem zaborów i z odzyskanie wolności ojczyzny. Robił to między innymi Stanisław Wyspiański w „Weselu”, gdzie oceniał społeczeństwo jako pogrążone w marazmie, niezdolne do zorganizowania wspólnego zrywu zbrojnego. Romantycy z kolei także nakłaniali naród do czynu i do powstań, jednak w ich czasach było to powszechne pragnienie, które doprowadziło do wybuchu powstania listopadowego i styczniowego. Mickiewicz w „Dziadach” również dokonał oceny postaw polskiego społeczeństwa, dzieląc je na patriotów i cynicznych karierowiczów.
Artyści Młodej Polski oraz romantyzmu mają więc wiele wspólnych cech i pokrywających się poglądów. Występuje jednak też sporo różnic w tym, jak koncepcję oraz rolę artysty i sztuki określano w tych epokach. Różnice mają swoje źródła w zupełnie odmiennych czasach, w jakich tworzyli konkretni artyści i w tym, jak odmienny świat opisywali oni w swoich dziełach.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.