„Janko Muzykant” to znana nowela Henryka Sienkiewicza, która po raz pierwszy opublikowana została w roku 1879. Utwór ten powstał w czasach pozytywizmu, który miał swój wpływ na światopogląd Sienkiewicza. Pozytywizm zakłada takie wartości jak praca u podstaw, praca organiczna, wspólne działanie społeczeństwa na rzecz dobra wszystkich ludzi, pomoc tym, którzy nie radzą sobie dostatecznie dobrze lub potrzebują systemowego wsparcia, by móc się w pełni rozwinąć. Tak skonstruowane społeczeństwo miało wspólnymi siłami stworzyć silne państwo, które miałoby szansę na odzyskanie wolności.
„Janko Muzykant” to nowela, która opowiada o losach ubogiego, nieślubnego dziecka, urodzonego i wychowanego na wsi. Tytułowy Janko przejawia talent muzyczny, jednak jego matki nie stać na edukację dziecka w tym zakresie. Chłopiec potajemnie przysłuchuje się więc muzyce granej w karczmie i marzy o dotknięciu skrzypiec, które tam widzi. Pewnego dnia zakrada się do pańskiego dworu, by zobaczyć instrument z bliska i zostaje złapany. Następnie Janko skazany zostaje jeszcze na chłostę za domniemaną kradzież, w wyniku której chłopiec umiera.
Zakończenie noweli „Janko Muzykant” zawiera w sobie paradoks. W finale bowiem do dworu wracają bogaci państwo wrócili z zagranicy, z podróży do Włoch. Zachwycają się oni programem mecenatu, który swoją opieką obejmuje młode talenty, wymagające jeszcze wsparcia w rozwoju. Tego typu wsparcie systemowe jest czymś, co pasuje do założeń pozytywizmu i do idei działającego razem i wspierającego się społeczeństwa. To także realizacja ideału pracy u podstaw, zaangażowania całego społeczeństwa w rozwój.
Właściciele dworku zachwycają się więc tego typu rozwiązaniami, z którymi zetknęli się w trakcie zagranicznej podróży, jednak nie potrafią oni wcielić ich w życie we własnym domu i w kraju, w którym żyli. Przecież to w ich dworku złapano i skazano na chłostę Janka Muzykanta, młody talent, który mógł się rozwinąć pod właściwą opieką i ze wsparciem z zewnątrz. Nie dostrzegli oni jednak jego potrzeb, a próby Janka, by w jakikolwiek sposób mieć kontakt ze swoją pasją, zostały bardzo brutalnie i surowo ukarane.
W efekcie bogaci właściciele dworku zachwycają się zagranicznymi programami i talentami, zamiast zadbać o to, co dzieje się na ich własnym podwórku, gdzie chłopiec w takiej samej sytuacji został praktycznie zabity pod ich drzwiami. Janko nie dostał od nich pomocy, jaką otrzymałby w związku ze swoim talentem we Włoszech. Jest to właśnie ten paradoksalny aspekt zakończenia noweli Sienkiewicza.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.