Czym była nowomowa? Wyjaśnij pojęcie i podaj przykłady

Autorem opracowania jest: Piotr Kostrzewski.

Nowomowa (ang. newspeak) to pojęcie stworzone przez Geogrea Orwella na łamach jego książki Rok 1984. Oznaczała ona język stworzony przez Partię na potrzeby mieszkańców Oceanii. Całkowicie podporządkowany celom politycznym, stanowił odwrotność "staromowy", mianowicie, zamiast opisywać rzeczywistość, kreował takową. Pojęcie to szybko weszło do użytku codziennego, stanowiąc potem określenie tworzenia zgodnych z linią partii komunistycznej ZSRR sposobów wypowiedzi. Obecnie rozszerzone zostało również na tworzenie neologizmów w celach politycznej poprawności.

W wykreowanej przez Orwella rzeczywistości roku 1984 nowomowa stanowiła język mający zastąpić "staromowę" - klasyczny sposób wysławiania się. Pisarz na końcu swojego dzieła umieszcza aneks tłumaczący dokładnie, czym jest to zagadnienie pod względem językowym oraz przytacza przykłady słów tego języka. Podstawową zasadą nowomowy jest dowolność znaczeń w stosunku do języka klasycznego, a więc stanie w opozycji do niego. Oznacza to odwrócenie podstawowej zależności -nowomowa kreuje rzeczywistość, podczas gdy staromowa starała się ją opisywać. Partia chciała w ten sposób wyeliminować możliwość myślozbrodni - nieprawomyślnego sposoby postrzegania świata, niezgodnego z linią polityczną. Nomomowa w założeniu miała wpływać na sposób postrzegania świata przez obywateli Oceanii, a ostatecznie doprowadzić do niemożliwości wyrażenia poglądu sprzecznego z myślą Partii.

Język wprowadzany był stopniowo, będąc redagowany i coraz bardziej upraszczany z każdym nowym Słownikiem nowomowy. Znaczące było rozpowszechnienie skrótowców, co nawiązywało do tendencji występujących realnie m.in. w komunizmie. Służyło to eliminacji historycznych skojarzeń, mogących prowadzić do myśłozbrodni. Niezwykle istotne było również wszelkie wartościowanie, zawsze złe lub zawsze dobre. Przy użyciu eufemizmów ukrywano pojęcia o przeciwstawnym znaczeniu, np. miłbóz - obóz pracy. Ostatecznie działanie takie prowadzić miało do wytworzenia języka komunikacji podobnego bardziej zwierzętom, niezdolnego do tworzenia abstrakcyjnych pojęć. Określany mianem kwakmowy miał być zbiorem prostych dźwięków, bezwiednie wydobywających się z krtani.

Przykłady nowomowy:

  • angsoc - słowo określające ustrój polityczny Oceanii. W staromowie angielski socjalizm
  • Minipax - Ministerstwo Pokoju, w rzeczywistości stanowiące ministerstwo wojny
  • miłbóz – karny obóz pracy
  • polmyśl – Policja Myśli
  • prolżarło - rozrywki dla najniższej klasy społecznej
  • myślozbrodnia - zbrodnia popełniona w myślach, nieprawomyślne postrzeganie rzeczywistości
  • seksozbrodnia – niemoralność seksualna
  • dobroseks – wstrzemięźliwość seksualna

 


Przeczytaj także: Od szla­chet­nych idei do­sko­na­łe­go pań­stwa do ty­ra­nii. Omów za­gad­nie­nie na pod­sta­wie po­wie­ści Rok 1984 Geo­r­ge­’a Or­wel­la. W swo­jej od­po­wie­dzi uwzględ­nij rów­nież wy­bra­ny kon­tekst.

Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.