Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Leon Wyczółkowski, przed 1901
Utwór Kazimierza Przerwy-Tetmajera „W lesie” został wydany w drugim tomie „Poezji” w 1901 roku. Poeta opisuje krajobraz, posługując się technikami impresjonistycznymi, co jest typowe dla jego twórczości. Podmiot liryczny jest wnikliwym obserwatorem, który dostrzega każdy szczegół.
Spis treści
Wiersz ma budowę regularną. Składa się z pięciu czterowersowych strof. Został napisany siedmiozgłoskowcem. Pojawiają się rymy w układzie: abcb.
Utwór należy do liryki pośredniej, podmiot liryczny nie ujawnia swojej obecności. Opisuje leśny krajobraz i próbuje uchwycić ulotną chwilę. Przyroda w utworze jest zmienna. Poeta posługuje się więc technikami impresjonistycznymi, aby ukazać moment, który za chwilę przeminie. Ten nurt często pojawia się w twórczości Przerwy-Tetmajera oraz innych poetów epoki Młodej Polski.
Warstwa stylistyczna utworu jest rozbudowana. Osoba mówiąca opisuje krajobraz, dlatego najważniejszą rolę odgrywają liczne epitety („jasnym tle błękitu”, „złocistobiałe chmurki”, „jaskółka śmigła, czarna”, „łące cichej, jasnej”, „opalowy strumień”, „ciemnej drzew zieleni”, „ognistych pęk promieni”, „łąk zielonych łanie”, „błękitne zadumanie”). Przyroda odzwierciedla w utworze ludzkie uczucia i przemyślenia. Zastosowano personifikacje („wolno i sennie chodzą po jasnym tle błękitu złocistobiałe chmurki”, „przejrzyste, zwiewne idzie błękitne zadumanie”). Obecne są również metafory („niekiedy się zasrebrzy pod słońca blask z ukosa jaskółka śmigła, czarna”, „po łące cichej, jasnej, w srebrne objętej ramy, przez opalowy strumień złote się kładą plamy”, „szmaragdem słońce błyska na ciemnej drzew zieleni lub przez konary rzuca ognistych pęk promieni”), a także pojedyncze powtórzenia („po niebie i po lesie, po łąk zielonych łanie”), zdrobnienia („chmurki”) i inwersja („po łące cichej, jasnej, w srebrne objętej ramy przez opalowy strumień”). Pojawiają się też anafory, trzy wersy rozpoczynają się przyimkiem „po”.
Kazimierz Przerwa-Tetmajer jest uznawany za najwybitniejszego twórcę epoki Młodej Polski. Nazywa się go nawet poetą pokolenia. Istotną rolę w jego twórczości odgrywa natura („Widok ze Świnicy do Doliny Wierchcichej”, „Melodia mgieł nocnych”, „Hej Krywaniu Krywaniu wysoki!”). Jego zainteresowanie tą tematyką wynikało z doświadczeń z czasów młodości. Poeta wychowywał się w Ludźmierzu, skąd często udawał się na Podhale. W dorosłym życiu regularnie powracał w góry, aby leczyć nerwicę.
W utworze „W lesie”, autor ukazuje swoją miłość do przyrody. Podmiot liryczny jest uważnym obserwatorem, który dostrzega każdy szczegół i interpretuje go w swój własny, subiektywny sposób. Utwór został stworzony w nurcie impresjonizmu, co jest typowe dla twórczości Młodej Polski. Moderniści odeszli od pozytywistycznego, racjonalnego postrzegania świata. Emocje odgrywały dla nich większą rolę, niż poznanie naukowe. Istotą impresjonizmu jest ukazanie ulotnej chwili. Osoba mówiąca podkreśla, że krajobraz jest zmienny. Każdy, kto odwiedzi to samo miejsce, będzie miał inne doświadczenia.
Podmiot liryczny przedstawia las w ciepłe, letnie popołudnie. Opisany przez niego pejzaż jest więc pogodny i radosny. Krajobraz oddaje stan jego duszy. W utworze panuje atmosfera spokoju i harmonii. Życie w lesie toczy się w swoim własnym rytmie. Nie ma tam miejsca na niepokój ani chaos. Przyroda daje człowiekowi spokój, ponieważ funkcjonuje według swoich odwiecznych praw. Jest zmienna, a jednocześnie harmonijna.
Wszystkie jej elementy łączą się w spójną całość, którą podziwia osoba mówiąca. Udało jej się uciec z daleka od zgiełku miasta, co napawa ją radością i spokojem. W lesie wszystko dzieje się powoli. Delikatny, letni wiatr przesuwa po niebie jasne chmury, które nie zapowiadają deszczu. Podmiot liryczny przywiązuje ogromną wagę do barw. Jego opis przypomina impresjonistyczny obraz. Nie jest realistycznym odzwierciedleniem tego, co widzi, ale subiektywną wizją. Chmury przypominają mu połyskujący aksamit. Jasne barwy symbolizują radość i spokój. Nawet jaskółka nie zostaje ukazana w ciemnym kolorze. Podmiot liryczny obserwuje ją patrząc w słońce, dlatego wydaje mu się bardziej srebrna, niż czarna. W stałym, harmonijnym krajobrazie pojawiają się elementy dynamiczne, takie jak ptaki. Jaskółka szybko przecina niebo.
Przedstawiony krajobraz jest sielankowy. Łąkę otacza strumień, porównany do „srebrnej ramy”. Podmiot liryczny podziwia opalizujący blask wody, w której odbijają się promienie słońca, przypominające „złote plamy”. Osoba mówiąca oddaje bogactwo natury, opisując ją z użyciem barw, kojarzących się z kosztownościami - złota, srebra, szmaragdu i opalu. Słońce rozświetla też gęsty las. Podmiot liryczny porównuje jego promienie do „ognistych promieni”. Nie wywołują jednak jego strachu, ale podziw.
W ostatniej strofie, osoba mówiąca wyjawia swój stosunek do przyrody. Łono natury to miejsce, gdzie człowiek może odnaleźć wytchnienie oraz pogrążyć się w refleksji. Podmiot liryczny pozwala sobie na chwilę zadumy, ale jego nastrój się nie zmienia. Refleksje są „przejrzyste i zwiewne”. Osoba mówiąca nie pogrąża się w rozmyślaniach na temat trudnych, bolesnych sytuacji. Pozostaje pogodna, podobnie jak otaczająca ją natura. Przyroda posiada w utworze zdolność współodczuwania, poeta posługuje się zabiegiem psychizacji krajobrazu. Utwór wyróżnia się na tle twórczości Przerwy-Tetmajera, chociaż autor często sięgał po motyw natury. W wierszu nie pojawiają się niepokoje egzystencjalne ani nastroje schyłkowe, co jest nietypowe dla poezji epoki Młodej Polski. Wydaje się, że nic nie jest w stanie zakłócić szczęścia osoby mówiącej.
Wiersz przypomina impresjonistyczny obraz. Istotną rolę odgrywają barwy oraz gra świateł. Promienie słońca zmieniają się w zależności od miejsca, na które padają. Dzieło otacza potok, który symbolizuje srebrną ramę. Podmiot liryczny stara się uchwycić ulotny moment, który skłania do refleksji. Harmonia natury sprawia, że człowiek również odnajduje spokój.
Aktualizacja: 2024-06-26 17:28:02.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.