Żywot człowieka poczciwego - streszczenie

Autorka streszczenia: Adrianna Strużyńska.
Autor Mikołaj Rej

Utwór Mi­ko­ła­ja Reja „Żywot czło­wie­ka po­czci­we­go” wszedł w skład książ­ki „Źwier­cia­dło”, wy­da­nej w 1567 lub 1568 roku w Kra­ko­wie przez Ma­cie­ja Wirz­bię­tę. Jest naj­bar­dziej ob­szer­ną czę­ścią księ­gi. Na­le­ży do li­te­ra­tu­ry pa­re­ne­tycz­nej, ma­ją­cej kształ­to­wać ludz­kie po­sta­wy.

Żywot człowieka poczciwego - streszczenie

Na dzie­ło skła­da­ją się trzy księgi oraz kil­ka utwo­rów, sta­no­wią­cych wstęp. Roz­po­czy­na się zwro­tem do „ja­śnie wiel­moż­nych pa­nów”, któ­rzy sta­no­wią wzór cnót i po­win­ni być na­śla­do­wa­ni przez każ­de­go szlach­ci­ca. Na­stęp­nie, po­eta umie­ścił frag­ment „Pro­emium, to jest krót­ki wy­wód, co ty księ­gi w so­bie za­my­ka­ją”, sta­no­wią­cy stresz­cze­nie trzech ksiąg. Po­ja­wia się rów­nież utwór „Do tego, kto ma wolą czyść te księ­gi”, bę­dą­cy zwro­tem do czy­tel­ni­ka.Po­eta stwo­rzył rów­nież wiersz „Ku książ­kam krót­ka prze­mo­wa”, skie­ro­wa­ny do li­te­ra­tu­ry.

Na­stęp­nie po­ja­wia się wła­ści­wa część dzie­ła - trzy księ­gi opi­su­ją­ce wzorcowy żywot człowieka poczciwego. Księ­gi zo­sta­ły po­dzie­lo­ne na roz­dzia­ły, na­zy­wa­ne ka­pi­tu­lum. Pierw­sza z nich opi­su­je ży­cie od dzie­ciń­stwa do wie­ku śred­nie­go, dru­ga - wiek doj­rza­ły, a trze­cia - sta­rość i śmierć. Na pierw­szym pla­nie znaj­du­ją się spra­wy do­ty­czą­ce stanu szlacheckiego oraz ry­ce­rzy.

Księ­ga pierw­sza roz­po­czy­na się opi­sem stworzenia świata i człowieka. Na­stęp­nie nar­ra­tor tłu­ma­czy, jak po­win­no się wychowywać dziecko, wpa­jać mu za­sa­dy re­li­gij­ne oraz na­uczać dzie­dzin, któ­re są przy­dat­ne w co­dzien­nym ży­ciu. Pod­kre­śla też jak waż­ne są podróże zagraniczne, któ­re po­sze­rza­ją świa­to­po­gląd i uczą za­cho­wa­nia wśród lu­dzi. Po po­wro­cie do ro­dzin­ne­go domu, czło­wiek po­wi­nien spraw­dzić swo­ją wie­dzę przez ka­rie­rę dwor­ską i woj­sko­wą. Ma to być to jed­nak tyl­ko etap przej­ścio­wy, po­nie­waż naj­do­sko­nal­szą for­mą ży­cia jest spokojna egzystencja ziemianina. Mło­dzie­niec po zdo­by­ciu wie­dzy i oby­cia to­wa­rzy­skie­go, po­wi­nien wró­cić do ro­dzin­ne­go domu.

W księ­dze dru­giej, nar­ra­tor opi­su­je jak ma wy­glą­dać życie człowieka w wieku średnim. Na­le­ży wte­dy sku­pić się na sta­bi­li­za­cji, zna­leźć żonę i za­ło­żyć wła­sną ro­dzi­nę. Nar­ra­tor opo­wia­da, jak po­boż­nie i roz­sąd­nie pro­wa­dzić go­spo­dar­stwo oraz od­po­wied­nio wy­ko­rzy­sty­wać czas wol­ny. Do­ro­sły czło­wiek po­sia­da też wie­le obowiązków w stosunku do ojczystego kraju i war­stwy spo­łecz­nej, do któ­rej na­le­ży. Nar­ra­tor wy­po­wia­da się na te­mat od­po­wie­dzial­ne­go peł­nie­nia urzę­du po­sła i se­na­to­ra, przed­sta­wia też swo­je po­glą­dy na te­mat wła­dzy kró­lew­skiej.

Czło­wiek po­czci­wy żyje w zgo­dzie z są­sia­da­mi i przy­ja­ciół­mi, sta­no­wi wzór spra­wie­dli­we­go szlach­ci­ca. Za­cho­wu­je umiar w po­stę­po­wa­niu, po­tra­fi od­po­wie­dzial­nie dys­po­no­wać ma­jąt­kiem. Nar­ra­tor wy­ty­ka szlach­cie jej naj­częst­sze przy­wa­ry: ła­kom­stwo, pi­jań­stwo, py­chę i kłó­tli­wość. Czło­wiek po­czci­wy osią­ga sła­wę, dzię­ki swej do­bro­ci, praw­do­mów­no­ści i szla­chet­no­ści. Opie­ra się wciąż obec­nym w spo­łe­czeń­stwie za­bo­bo­nom, któ­re spra­wia­ją, że szlach­ta cofa się do cza­sów śre­dnio­wie­cza. Do­bry szlach­cic znaj­du­je czas na pro­wa­dze­nie go­spo­dar­stwa, roz­mo­wy z żoną i wy­cho­wy­wa­nie dzie­ci. Nad­zo­ru­je też ro­bo­tę chło­pów, ale jed­no­cze­śnie trak­tu­je ich z sza­cun­kiem.

Ostat­nia księ­ga przed­sta­wia ob­raz ide­al­nej starości i przygotowania do śmierci. Nar­ra­tor przy­zna­je, że ten etap ży­cia czło­wie­ka jest pe­łen trosk ta­kich, jak cho­ro­by i co­raz więk­sze ogra­ni­cze­nia fi­zycz­ne. Mo­ty­wu­je czy­tel­ni­ka do za­dba­nia w tym okre­sie o du­szę i re­la­cje z in­ny­mi. Sta­rość nie po­win­na być wy­peł­nio­na za­mar­twia­niem się i stra­chem przed śmier­cią, ale roz­ryw­ka­mi w gro­nie naj­bliż­szych. Nar­ra­tor uka­zu­je kres ży­cia, któ­ry jest na­tu­ral­ną ko­le­ją rze­czy, opie­ra­jąc się o Bi­blię oraz kon­cep­cje fi­lo­zo­ficz­ne. Sta­rość zo­sta­je przed­sta­wio­na me­ta­fo­rycz­nie jako do­tar­cie do por­tu po dłu­giej po­dró­ży.


Prze­czy­taj tak­że: Żywot człowieka poczciwego - interpretacja, cechy

Ak­tu­ali­za­cja: 2022-08-11 20:23:55.

Sta­ra­my się by na­sze opra­co­wa­nia były wol­ne od błę­dów, te jed­nak się zda­rza­ją. Je­śli wi­dzisz błąd w tek­ście, zgłoś go nam wraz z lin­kiem lub wy­ślij ma­ila: kon­takt@po­ezja.org. Bar­dzo dzię­ku­je­my.