Żywot człowieka poczciwego - streszczenie

Autor Mikołaj Rej
Autorką streszczenia jest: Adrianna Strużyńska.

Utwór Mikołaja Reja „Żywot człowieka poczciwego” wszedł w skład książki „Źwierciadło”, wydanej w 1567 lub 1568 roku w Krakowie przez Macieja Wirzbiętę. Jest najbardziej obszerną częścią księgi. Należy do literatury parenetycznej, mającej kształtować ludzkie postawy.

Żywot człowieka poczciwego - streszczenie

Na dzieło składają się trzy księgi oraz kilka utworów, stanowiących wstęp. Rozpoczyna się zwrotem do „jaśnie wielmożnych panów”, którzy stanowią wzór cnót i powinni być naśladowani przez każdego szlachcica. Następnie, poeta umieścił fragment „Proemium, to jest krótki wywód, co ty księgi w sobie zamykają”, stanowiący streszczenie trzech ksiąg. Pojawia się również utwór „Do tego, kto ma wolą czyść te księgi”, będący zwrotem do czytelnika.Poeta stworzył również wiersz „Ku książkam krótka przemowa”, skierowany do literatury.

Następnie pojawia się właściwa część dzieła - trzy księgi opisujące wzorcowy żywot człowieka poczciwego. Księgi zostały podzielone na rozdziały, nazywane kapitulum. Pierwsza z nich opisuje życie od dzieciństwa do wieku średniego, druga - wiek dojrzały, a trzecia - starość i śmierć. Na pierwszym planie znajdują się sprawy dotyczące stanu szlacheckiego oraz rycerzy.

Księga pierwsza rozpoczyna się opisem stworzenia świata i człowieka. Następnie narrator tłumaczy, jak powinno się wychowywać dziecko, wpajać mu zasady religijne oraz nauczać dziedzin, które są przydatne w codziennym życiu. Podkreśla też jak ważne są podróże zagraniczne, które poszerzają światopogląd i uczą zachowania wśród ludzi. Po powrocie do rodzinnego domu, człowiek powinien sprawdzić swoją wiedzę przez karierę dworską i wojskową. Ma to być to jednak tylko etap przejściowy, ponieważ najdoskonalszą formą życia jest spokojna egzystencja ziemianina. Młodzieniec po zdobyciu wiedzy i obycia towarzyskiego, powinien wrócić do rodzinnego domu.

W księdze drugiej, narrator opisuje jak ma wyglądać życie człowieka w wieku średnim. Należy wtedy skupić się na stabilizacji, znaleźć żonę i założyć własną rodzinę. Narrator opowiada, jak pobożnie i rozsądnie prowadzić gospodarstwo oraz odpowiednio wykorzystywać czas wolny. Dorosły człowiek posiada też wiele obowiązków w stosunku do ojczystego kraju i warstwy społecznej, do której należy. Narrator wypowiada się na temat odpowiedzialnego pełnienia urzędu posła i senatora, przedstawia też swoje poglądy na temat władzy królewskiej.

Człowiek poczciwy żyje w zgodzie z sąsiadami i przyjaciółmi, stanowi wzór sprawiedliwego szlachcica. Zachowuje umiar w postępowaniu, potrafi odpowiedzialnie dysponować majątkiem. Narrator wytyka szlachcie jej najczęstsze przywary: łakomstwo, pijaństwo, pychę i kłótliwość. Człowiek poczciwy osiąga sławę, dzięki swej dobroci, prawdomówności i szlachetności. Opiera się wciąż obecnym w społeczeństwie zabobonom, które sprawiają, że szlachta cofa się do czasów średniowiecza. Dobry szlachcic znajduje czas na prowadzenie gospodarstwa, rozmowy z żoną i wychowywanie dzieci. Nadzoruje też robotę chłopów, ale jednocześnie traktuje ich z szacunkiem.

Ostatnia księga przedstawia obraz idealnej starości i przygotowania do śmierci. Narrator przyznaje, że ten etap życia człowieka jest pełen trosk takich, jak choroby i coraz większe ograniczenia fizyczne. Motywuje czytelnika do zadbania w tym okresie o duszę i relacje z innymi. Starość nie powinna być wypełniona zamartwianiem się i strachem przed śmiercią, ale rozrywkami w gronie najbliższych. Narrator ukazuje kres życia, który jest naturalną koleją rzeczy, opierając się o Biblię oraz koncepcje filozoficzne. Starość zostaje przedstawiona metaforycznie jako dotarcie do portu po długiej podróży.


Przeczytaj także: Żywot człowieka poczciwego - interpretacja, cechy

Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.