Scena wojenna, Francisco Goya, 1808
Wiersz Anny Świrszczyńskiej „Strzelać w oczy człowieka” w prosty, ale przerażający sposób opisuje wojenną rzeczywistość. Poetka poświęciła go młodym ludziom, którzy zamiast chodzić do szkoły, musieli stawać do walki za ojczyznę, chociaż w żaden sposób nie byli w stanie się do tego przygotować.
Spis treści
Anna Świrszczyńska była polską poetką, dramatopisarką i prozaiczką, która tworzyła głównie utwory skierowane do dzieci i młodzieży. Również utwór „Strzelać w oczy człowieka” opowiada o najmłodszych ofiarach wojny, które były zmuszone do walki zbrojnej.
Tematyka wojenna była bliska poetce, ze względu na własne doświadczenia. Świrszczyńska spędzała lata okupacji w Warszawie, podejmując się różnych prac zarobkowych. Uczestniczyła również w powstaniu warszawskim, pełniąc funkcję sanitariuszki. Udało jej się przeżyć, po upadku powstania przedostała się do Sochaczewa, a następnie Krakowa, gdzie mieszkała do śmierci.
Do wydarzeń z 1944 roku nawiązuje wiersz „Strzelać w oczy człowieka”, zadedykowany Wiesławowi Rosińskiemu, który również brał udział w powstaniu warszawskim. Rosiński zginął pierwszego dnia powstania, w wieku zaledwie dziewiętnastu lat. Poetka potrzebowała wielu lat, aby znaleźć sposób na przekazanie tragedii, których była świadkiem podczas wojny. W jej twórczości nie pojawiają się wyszukane metafory i patetyczne frazesy. Forma utworów jest prosta, wręcz surowa. Tematem swoich wierszy Świrszczyńska uczyniła cierpienie, głód, śmierć i ból.
Utwór ma budowę nieregularną. Składa się z trzech strof o różnej liczbie wersów. Dwie pierwsze zwrotki są czterowersowe, a trzecia - trzywersowa. Liczba sylab w obrębie wersu również nie jest stała. Nie pojawiają się rymy.
Wiersz należy do liryki pośredniej, podmiot liryczny nie ujawnia swojej obecności. Utwór posiada tylko jednego bohatera - piętnastoletniego chłopca, który musiał stanąć do walki, mimo że powinien spokojnie dorastać i uczyć się w szkole.
Wiersz ma formę typową dla twórczości Świrszczyńskiej. Został napisany prostym językiem, poetka w surowy sposób opisała dramatyczne wydarzenie. Podmiot liryczny nie wyraża emocji wprost, ale nie jest to konieczne, aby przedstawić okrucieństwo wojny. Śmierć nastoletniego chłopca jest wystarczająco przerażającym obrazem. Opis jest dynamiczny, dzięki zastosowaniu krótkich zdań i nagromadzeniu czasowników („biegł”, „zobaczył”, „powinien”, „zawahał się”, „leży”). W ten sposób, poetka ukazała jak szybko w trakcie wojny można było stracić życie.
Wiersz przedstawia los młodzieży podczas II Wojny Światowej. Poetka skupiła się na najmłodszych, ponieważ dużą część swojej twórczości kierowała właśnie do nich. Dramat dzieci i młodzieży został ukazany na przykładzie jednego piętnastoletniego chłopca.
Podmiot liryczny opowiada o nim, stara się w zwięzły sposób przedstawić postać młodego żołnierza. Można nabrać wrażenia, że wydarzenia zbyt szybko następują, dlatego osoba mówiąca nie ma czasu powiedzieć nic więcej. Przedstawienie losu jednostki pozwala traktować dramat wojny w bardziej osobisty sposób. Konkretne historie trafiają do odbiorcy bardziej, niż suche statystyki poległych.
Osoba mówiąca przedstawia zwyczajnego, nastoletniego chłopca, nie ujawnia nawet jego imienia. Podaje tylko jeden fakt na jego temat, podobno był najlepszym uczniem z języka polskiego. Ta z pozoru nieistotna informacja sprawia, że czytelnik czuje większą więź z bohaterem. Chłopiec kiedyś wiódł zwyczajne życie, miał okazję uczyć się i rozwijać. Wojna całkowicie zmieniła jego los, musiał stanąć do zbrojnej walki z wrogiem.
Nie mógł w żaden sposób się do tego przygotować, w szkole nie uczy się, jak zabijać drugiego człowieka. Za strach i niedojrzałość chłopiec zapłacił najwyższą cenę. W momencie, gdy stanął oko w oko z nieprzyjacielem, zawahał się, nie pociągnął za spust. Ten moment niepewności sprawił, że bohater został zabity. Odebranie życia nie jest prostym zadaniem, nawet jeśli ma się do czynienia z wrogiem. Chłopiec nie miał okazji dojrzeć, zdobyć wykształcenia i założyć rodziny. Wiersz przedstawia dramat pokolenia, któremu wojna odebrała najpiękniejsze lata dzieciństwa i młodości.
Aktualizacja: 2024-06-28 09:29:30.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.