Jan Kochanowski, Józef Buchbinder, 1884
Psalmy Jana Kochanowskiego należą do grupy tych utworów, które charakteryzują się nie tylko bogactwem odniesień biblijnych, ale również wyjątkową warstwą artystyczną. Tłumaczenia „Księgi Psalmów” w wykonaniu renesansowego poety do dziś są chętnie czytywane i interpretowane. Wśród nich możemy wyróżnić psalmy błagalne, dziękczynne i – jak w przypadku „Psalmu 47” – pochwalne.
Spis treści
Psalm 47 składa się z czterech strof. Wszystkie z nich posiadają rymy parzyste. Utwór rozpoczyna się apostrofą – podmiot liryczny zwraca się do wszystkich ludzi zachęcając ich do tego, by wysławiali Boga.
Utwór charakteryzuje się radosnym tonem. Wszystkie wykorzystane w psalmie środki stylistyczne służą podkreśleniu boskiej potęgi. Radość ludzi, którzy trafili pod boską opiekę, jest głównym tematem utworu - zastosowanie odpowiednich środków stylistycznych służy wyłącznie podkreśleniu tego faktu. Zabiegi te najpełniej realizują się w przypadku epitetów. W tekście zauważyć można sporo fraz, których funkcją jest wychwalanie Boga („Bogu wiecznemu”, cześć niezmierzona”).
Charakterystyczne przenośnie pełnią rolę opisu władzy, jaką Stwórca sprawuje nad światem („wiecznie na swoim tronie króluje”, „wszystkim narodom ten rozkazuje”). Podobne środki językowe mają na celu podkreślenie bezmiaru boskiej mocy.
Psalm 47 to psalm pochwalny, pełen radości. Podmiot liryczny zachęca wszystkich ludzi do tego, by z wdzięcznością wychwalali Boga przy pomocy tańca i śpiewu:
Kleszczmy rękoma wszyscy zgodliwie
Wszyscy śpiewajmy Panu chętliwie
W psalmach pochwalnych i dziękczynnych ten sposób wyrażania radości jest bardzo powszechny. Wynika on bezpośrednio z kultury plemion opisanych w Starym Testamencie, w których społeczności wychwalanie Boga przyjmowało różne formy. Dwa ostatnie wersy pierwszej strofy służą podkreśleniu boskiej potęgi. Liczne epitety podkreślają wymiar panowania Boga na świecie:
Panu nad pany, Panu groźnemu,
Królowi wszego świata możnemu.
Wszystkie określenia odnoszą się bezpośrednio do wizerunku Boga ukazanego w Starym Testamencie. Jest więc to władca wszechmocny, wymagający i oczekujący od człowieka pełnego zawierzenia. Stąd epitet „Panu groźnemu”, który wskazywać ma na wszystkie te przymioty Stwórcy.
Kolejne wersy podkreślają boską pomoc, która realizowała się w momencie, w którym miasta i grody miały być zdobyte przez najeźdźców lub odwrotnie – wówczas, gdy miały zostać zdobyte przez społeczności wyznające starotestamentowego Boga:
Ten niedobyte podał nam grody,
Ten pod nas możne podbił narody
Następnym bezpośrednim odniesieniem do kart Starego Testamentu są wersy:
Dał nam w dziedzictwo i w używanie
Włość Jakubowę, swoje kochanie.
Jakub, którego włości przywrócił Bóg, był biblijnym patriarchą, z którego losami zapoznać się można w Księdze Rodzaju. Obdarowany został on przez Boga dwunastoma synami – w późniejszym czasie reprezentowali oni dwanaście plemion izraelskich. Dla judeochrześcijańskiej kultury jest to rzecz istotna, stanowiąca o ich tożsamości, dlatego podzięka za ten fakt znalazła się w psalmie.
Trzecia i czwarta strofa psalmu ma charakter dziękczynny. W trzeciej strofie podmiot liryczny prezentuje radość ludzi objętych boską opieką:
Oto w swój kościół w wesołym pieniu,
Oto wstępuje w głośnym trąbieniu;
Dajcie cześć Panu, dajcie naszemu,
Śpiewajcie Bogu, Bogu wiecznemu!
Śpiewy i taniec stanowią wstęp do dalszych wyliczeń, które dotyczą potęgi Boga. Po raz kolejny ukazana została jego wszechwładność i wymiar pomocy, jaką oferował swojemu ludowi:
Ten władnie światem sam niezmierzonym,
Temu śpiewajcie pieniem uczonym;
Wszytkim narodom Ten rozkazuje
I wiecznie na swym tronie króluje.
Prócz ogromnej potęgi Boga w psalmie podkreślona została główna cecha jego władzy, czyli wieczność. Motyw wieczności pojawia się w tym utworze bardzo często, a główną funkcją tych fragmentów jest podkreślenie wyjątkowości Stwórcy. Ponowne zachęty do śpiewu, które podmiot liryczny kieruje do wszystkich ludzi, sygnalizują czytelnikowi, że utwór jest przemyślaną całościowo kompozycją. W ostatniej strofie podkreślone zostaje, że moc Boga uznawana jest również przez królów ziemskiego świata:
Mocarze ziemscy k' Niemu przystali,
Królowie królem swym Go wyznali;
Jest to kolejna, po mocy i wieczności, cecha Boga opisywanego w utworze. Psalm 47 ma charakter pochwalno-dziękczynny. Głównym tematem utworu jest wysławianie potęgi i dobroci Boga, jego zwierzchnictwa nad światem i opieki, jaką obdarza wszystkich ludzi. W trakcie lektury pamiętać należy, że całość utworu związana jest bezpośrednio z tematyką biblijną.
Z tego właśnie powodu w wierszu odnaleźć można nie tylko odniesienia do konkretnych postaci biblijnych (Jakub), ale również do wydarzeń i kulturowo przyjętych określeń dotyczących Boga. "Księga Psalmów" (w tłumaczeniu Jana Kochanowskiego "Psalmy Dawidowe"), jest osobną księgą Starego Testamentu. zróżnicowaną pod kątem gatunkowym i tematycznym. Psalm 47 - jako jej fragment - spełnia wszystkie cechy charakterystyczne obecnej w niej liryki.
Aktualizacja: 2024-06-26 16:53:20.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.