Pejzaż odgrywa kluczową rolę w wielu utworach literackich. Pomagał on przedstawić emocje bohatera, podkreślić piękno przyrody, a także wykorzystywano go do ukazania nastroju w dziele. Szczególnie wyraźnie widoczne było to w okresie romantyzmu, gdy artyści wyjątkowo chętnie korzystali z metafory przyrody.
Obraz przyrody często oddawał nastrój tajemniczości i grozy w utworach romantycznych. Poeci wielokrotnie wykorzystywali to w utworach, aby podkreślić nieoczywisty charakter dzieła. Doskonale widać to w cyklu „Ballad i romansów” Adama Mickiewicza. Natura często wymierza w nich karę, jest więc niemalże dodatkowym bohaterem. Oddaje także nastrój grozy, ciemny las staje się symbolem tajemniczości i napięcia zbudowanego w utworze. Przyroda zostaje wykreowana przez poetę jako nieokiełznany żywioł, który przerasta człowieka i jego możliwości poznawcze. Staje się niedostępna, nieprzewidywalna, przez co nigdy nie wiadomo, czego się po niej konkretnie spodziewać.
Takie ukazanie pejzażu występuje także w tekstach preromantycznych, między innymi Johanna Wolfganga von Goethego. W balladzie zatytułowanej „Król olch” (lub „Król elfów”, różnica w tłumaczeniu) ciemny las, przez który na koniu jedzie ojciec i jego umierający syn ukazuje grozę i niepewność wynikającą ze stanu zdrowia dziecka. W wizji świata prezentowanej przez chłopca, z drzew wyłaniają się także zjawy, które chcą go dopaść, co również dodaje element strachu. W zależności od interpretacji (oświeceniowej, ojcowskiej lub dziecięcej, romantycznej) można także dywagować, co doprowadziło do śmierci chłopca - choroba, czy właśnie leśne stworzenia.
Wykreowany przez artystę obraz przyrody może również oddawać stan ducha bohatera, informować czytelnika o tym, co aktualnie przeżywa i jakie są jego przemyślenia. Z tego względu pejzaż staje się istotnym elementem sonetów, które w części obrazowej zawierają właśnie opisy natury. Doskonale ukazują to „Sonety Krymskie” Adama Mickiewicza, gdzie bohater-pielgrzym (a także porte-parole samego autora), człowiek wyrzucony z własnego kraju i zmuszony do błąkania się po świecie, ukazuje swoje emocje z pomocą przyrody. Wielki krymski step („Stepy akermańskie”) wydaje mu się podobny w swoim pięknie do ojczystej Litwy, ale także pokazuje to jego zagubienie i samotność. Porównuje go do morza, ze względu na bezkres ciągnących się traw. Czuje się w tym samotny, przerasta go ten przestwór. Wyraża się o przyrodzie z podziwem, docenia i uznaje wyższość natury nad człowiekiem i jego dokonaniami. W kolejnych utworach czepie z doświadczenia przeżytego sztormu, gdzie przyroda dała mu materiał do napisania kolejnych trzech sonetów - „Ciszy morskiej”, „Żeglugi” i „Burzy”. Obserwowane stały się dla niego inspiracją, aby ukazać własne emocje i podkreślić wyobcowanie artystów.
Utwory polskiego romantyzmu, ze względu na trudny czas zaborów, często odwoływały się do piękna ojczystego kraju, aby przypomnieć Polakom na emigracji o „kraju lat dziecięcych”. Mickiewicz poświęcił wiele uwagi przyrodzie w „Panu Tadeuszu”. Jest ona świadkiem wydarzeń, a także, jak wskazuje w Inwokacji, to właśnie ona przypomina mu piękną ojczyznę. Soplicowo jest więc umieszczone w malowniczej, niemalże arkadyjskiej scenerii.