Alojzy Feliński jest znany przede wszystkim jako twórca dramatu zatytułowanego „Barbara Radziwiłłówna”. Po raz pierwszy dzieło to opublikowano w 1820 roku. Opowiada o faktycznie istniejącym niegdyś małżeństwie tytułowej Barbary Radziwiłłówny z królem Zygmuntem Augustem, które nie cieszyło się poparciem polskiego dworu. Utwór powstał u schyłku klasycyzmu i określa się go jako tragedię klasyczną.
Spis treści
Czym jednak jest taka tragedia klasyczna? Uznaje się ją za formę dramatu, która ukształtowała się w okresie renesansu dzięki wzorcom antycznym. Odrodzenie chętnie sięgało do starożytnych ideałów i inspirowało się nimi, ponieważ ówczesną kulturę uznawano za prawdziwy wzór doskonałości. Oznaczało to harmonię, umiar, zachowanie proporcji oraz stosowność. Wszystko to doprowadziło ostatecznie do narodzin stylu klasycznego.
Klasycyzm renesansowy oznaczał przede wszystkim realizm i dążenie do jak najwierniejszego odzwierciedlenia rzeczywistości, czyli do zachowania zasady mimesis. Sztuka miała ukazywać piękno, a nie brzydotę, naturalizm czy deformację. Ceniono prostotę i oszczędność wyrazu. Zatem to stosowność, przestrzeganie zasady trzech jedności, ograniczenie liczby występujących równocześnie aktorów do trzech oraz zasada mimesis określały, czym jest tragedia klasyczna.
„Barbara Radziwiłłówna” autorstwa Alojzego Felińskiego jest uznawana właśnie za tragedię klasyczną i szczytowe osiągnięcie tego gatunku w literaturze polskiej. Feliński pozostał wierny zasadzie trzech jedności: czasu, miejsca i akcji. Wydarzenia dramatu mają charakter liniowy i skupiają się na jednym wątku – małżeństwie Barbary i Augusta – bez dygresji. Ostatecznie główny konflikt rozwiązuje się wraz ze śmiercią Barbary. Wszystkie wydarzenia są realistyczne, a inspiracją dla nich były losy postaci historycznych, zatem zachowana zostaje zasada mimesis. W większości scen nie występuje więcej niż trzech aktorów równocześnie. Nie ma tu miejsca na brzydotę, jest za to umiar, stosowność i zachowanie odpowiedniego decorum, które wyróżnia tragedię klasycystyczną. Bohaterami utworu są ludzie z wyższych sfer, co także jest istotne dla tego gatunku. Odpowiedni jest również język i temat dzieła, ponieważ dotyczy on konfliktu osobistego szczęścia z dobrem całego narodu, z którym zmaga się Zygmunt August. Nastrój utworu jest zdecydowanie podniosły, zwłaszcza w finale, w obliczu tragicznej śmierci świeżo koronowanej Barbary. To punkt kulminacyjny całego dramatu i moment rozwiązania głównego konfliktu.
Bez wątpienia można zatem stwierdzić, że „Barbara Radziwiłłówna” to tragedia klasycystyczna. Feliński zrealizował w dramacie wszystkie wyznaczniki tego gatunku i uczynił to w sposób wybitny. Dzięki temu jego dzieło do dziś uznawane jest za szczytowe osiągnięcie polskiego dramatu klasycystycznego, spełniającego reguły i wymagania poetyki klasycystycznej, przez co na trwałe zapisało się w historii literatury polskiej.
Aktualizacja: 2025-11-04 20:41:49.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.