„Pamiętniki” Jana Chryzostoma Paska to dzieło z epoki baroku, które stanowi zapis wydarzeń z życia jego autora. Zaczął on je spisywać pod koniec życia i dzielą się one na dwie części. Pierwsza z nich opowiada o wojennych przygodach Paska, który brał udział w walkach między innymi w trakcie potopu szwedzkiego. Druga z kolei przedstawia jego życie ziemianina, które Pasek wiódł kiedy już osiadł w dzierżawionym gospodarstwie. W tekście Paska opisano wiele wydarzeń i zjawisk charakterystycznych nie tylko dla epoki baroku, ale też dla klasy społecznej, jaką była właśnie szlachta.
Pasek opisywał codzienne życie swoje jako szlachcica, a także innych osób, które spotkał i z którymi miał styczność. W jego dziełach można zatem odnaleźć opis obyczajów polskiej szlachty. Pasek był jej przedstawicielem, a w tekście znajdują się faktyczne wydarzenia. Można zatem przyjąć, że to faktyczna szlachecka obyczajowość, jaka miała miejsce w tamtym okresie. Warto zauważyć, że wiązało się to też z wiarą szlachty o wywodzeniu się ze starożytnego rodu Sarmatów. Ta ideologia wpływa na ich postrzeganie świata i siebie samych, na ich zachowania, obyczajowość i całą kulturę. Warto o tym pamiętać, śledząc właśnie szlacheckie obyczaje opisane przez samego Paska.
Pasek opisał wiele aspektów obyczajowości szlacheckiej. Wśród nich warto zwrócić uwagę przede wszystkim na stroje, ubiór, obuwie, które zostały szczegółowo przedstawione przez autora. Pojawiają się w tekście zatem klasyczne, szlacheckie stroje, ale nie brakuje również wspomnienia o ubiorze chłopskim. Pasek przytacza dość sporo szczegółów, co pozwala czytelnikowi na wyobrażenie sobie tego, w jaki sposób nosili się współcześni Paskowi szlachcice. W dziele zostają też wspomniane obyczaje dotyczące jedzenia. Pasek opisuje liczne przyjęcia i poczęstunki, przywołując to, jakie dania serwowano przy takich okazjach. Pojawia się też wspomnienie o jedzeniu chłopskim, a także szacunek chłopów wobec mięsa i jego staranne przygotowanie, ponieważ stanowiło ono rzadki rarytas. Mimo prób ukazania szlachty w pozytywnym świetle, autor opisuje również obyczaje pojedynków, na przykład w obozie wojskowym szlachty. Były one zakazane, a i tak przeprowadzano je bez względu na obowiązujące prawo. Było to świadectwo samowoli szlachty. W dziele nie zabrakło opisów tego, jak wyglądały obyczaje dotyczące swatów i małżeństwa. Pasek opisuje również przy okazji także i obyczaje dotyczące gościny i wydawania przyjęć. Dzieje się w to sytuacjach, w których na przykład jest podejmowany przez innych w ich domostwach, zdarzało mu się bowiem podróżować. Wśród opisów pojawiają się również obyczaje picia alkoholu, związane z tym awanturnictwo i przemoc. Alkohol był bowiem bardzo istotną częścią szlacheckiego życia, kultury i obyczajów. Pasek był szlachcicem, zatem decydował pośrednio o losach państwa. Pojawiają się tu zatem obyczaje związane z sejmem i polityką, z ustalaniem i egzekwowaniem prawa.
Pasek bogato opisał wiele zagadnień związanych ze szlacheckim obyczajem. Starał się przy tym zbudować zdecydowanie pozytywny wizerunek swojej klasy społecznej, jednak wielokrotnie z tych opisów wybrzmiewają jednak zdecydowanie najgorsze cechy szlachciców tytułujących się Sarmatami.
Aktualizacja: 2025-07-18 16:15:55.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.