„Transakcja wojny chocimskiej” to epos autorstwa Wacława Potockiego, który po raz pierwszy wydano w roku 1850, po latach tego, jak dostępny był jedynie w rękopisach. Opowiada on o zwycięstwie pod Chocimiem w 1621, kiedy to polsko-litewskie siły zwyciężyły nad armią turecką. Tekst Potockiego to nie tylko zapis przebiegu samego starcia zbrojnego między siłami, ale też wiele jego anegdot, komentarzy czy dygresji. Autor poruszył także skomplikowaną i złożoną problematykę związaną z tym historycznym wydarzeniem.
Spis treści
Potocki opisuje zwycięską wojnę chocimską z 1621 roku, zatem w dziele poruszona zostaje przede wszystkim problematyka konfliktu zbrojnego. Wiąże się on z koniecznością obrony ojczyzny, odparcia wrogich sił, uchronienia narodu przed zgubą, ale również z poświęceniem siebie i ryzykiem poniesienia śmierci w walce. Żołnierze muszą być gotowi na taką ewentualność tak jak w przypadku każdego innego konfliktu tego typu. Temu zagadnieniu Potocki poświęca cały swój epos, wskazując na rozmaite jego aspekty, między innymi ryzyko śmierci, konieczność stanięcia w obronie ojczyzny, jego brutalność, a także konieczność zwycięstwa, by ojczyzna nie upadła pod naporem wrogich sił.
Z konfliktem zbrojnym wiąże się też z problematyką miłości do ojczyzny i patriotyzmu. Potocki bardzo często się na nią powołuje, patriotyzm stanowi część wspólnego systemu wartości wojsk i ich dowódców, o czym przypomina Chodkiewicz w swojej mowie skierowanej właśnie do podległych mu żołnierzy. Miłość do ojczyzny, patriotyzm i chęć uchronienia kraju przed upadkiem po najeździe wojsk tureckich to główna motywacja do walki. Chodkiewicz wzmacnia ją jeszcze, porównując ojczyznę do matki narodu, co ma wzbudzić w żołnierzach pozytywne odczucia i chęć do jej obrony. Ojczyzna to zatem część wspólnego systemu wartości, jaki wyznaje zarówno Chodkiewicz, jak i żołnierze z jego armii, jej obrona staje się zatem moralnym obowiązkiem każdego, kto jest w stanie walczyć z Turkami. Potocki wskazuje też, że szlachta przestała być wzorem dla reszty społeczeństwa i zbrojnym ramieniem kraju, że nie daje już przykładu reszcie społeczeństwa tak jak powinna to czynić.
Już w inwokacji Potocki zwraca się w stronę Boga, by ten pozwolił mu dobrze pisać i udzielił w tym celu natchnienia. Bez wątpienia w eposie tym pojawia się zatem problematyka religijna. Zasady chrześcijaństwa to część systemu wartości żołnierzy walczących z Turkami pod Chocimiem. Bóg i obrona wartości moralnych z nim związanych staje się właściwie tak samo istotny jak ojczyzna, wolność czy honor. Dodatkowo to starcie między chrześcijanami a poganami, zatem walka dotyczy nie tylko wolności i obrony kraju, to także zderzenie dwóch zupełnie odmiennych kultur i cywilizacji, obrona swojej wiary, która stanowi część tożsamości walczących.
W dziele zawarta jest też mowa Jana Karola Chodkiewicza, dzięki czemu zostaje poruszona problematyka przywództwa. Chodkiewicz daje przykład jako dowódca dobry, utożsamiający się ze swoim wojskiem i zagrzewającym go do walki. Dzięki wypowiadaniu się w liczbie mnogiej buduje też poczucie wspólnoty i walki wraz z żołnierzami, nie oddalając się od nich z powodu swojej pozycji.
Aktualizacja: 2025-05-27 20:28:08.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.