Wacław Potocki jest znany przede wszystkim jako autor eposu zatytułowanego „Transakcja wojny chocimskiej”, który od XVII był dostępny w formie rękopisu, a wydano go po raz pierwszy w 1850 roku. Dzieło to opowiada o zwycięstwie wojsk polskich w bitwie pod Chocimiem w 1621, kiedy to odparły one atak armii tureckiej. Tekst przedstawia zatem opis tego konfliktu zbrojnego, a także wiele uwag, komentarzy, anegdot i dygresji samego autora. Dzieło zawiera też wskazówki dotyczące tego, jak naród powinien dbać o swoją ojczyznę. „Transakcja wojny chocimskiej” to również przykład oracji.
Pod określeniem oracja kryją się najczęściej kryje się długie, kwieciste przemówienie. Wygłasza się je podniosłym tonem, często w ramach jakiegoś ważnego wydarzenia lub w celu uhonorowania zasłużonej osoby.
Bez wątpienia „Transakcja wojny chocimskiej” Potockiego to doskonały przykład oracji, chociażby ze względu na umieszczoną w dziele mowę Jana Karola Chodkiewicza, która spełnia wyznaczniki tej formy literackiej. Chodkiewicz przemawia do wojsk polskich, próbując je zmotywować do walki z zagrożeniem, jakim jest armia turecka zmierzająca na Polskę. Patriotyczna oracja nawołuje do zmierzenia się z nią i wygranej w celu obrony ojczyzny. Początkowo Chodkiewicz posługuje się bardzo kwiecistym językiem pełnym środków stylistycznych, co również pasuje do formy oracji. Z czasem jego język staje się bardziej dosadny i prosty, jednak znakomicie oddziałuje on na emocje słuchaczy dowódcy. Motywacją do działania ma być według niego chęć obrony żon i córek. Chodkiewicz porównuje również ojczyznę do matki, która czeka na pomoc, co także wywołuje silne emocje wśród jego słuchaczy. Dowódca odwołuje się też do wspólnego systemu wartości, jaki dzieli ze swoimi żołnierzami, a który wywodzi się z religii chrześcijańskiej.
Chodkiewicz przemawia z ważnego powodu, jakim jest właśnie wojna chocimska. Jego mowa zagrzewa do walki, wyróżnia też żołnierzy, którzy przed nim stoją, wskazując na ich cnoty i zalety. Chodkiewicz wspomina też, że wywodzą się oni od starożytnych Sarmatów, co także ma wpływać na nastroje przed bitwą. Jego oracja służy temu, by w żołnierzach wzbudzić chęć do poświęcenia się dla ojczyzny i stanięcia do walki.
Dodatkowo płomienne przemówienie z dzieła Potockiego to wskazanie do odnowy moralnej i poprawy postawy całego narodu. Potocki wskazuje na słabości, jakie trapią jego rodaków i ich zachowania, które wymagają poprawy, a które mogą też doprowadzić do upadku państwa. Jednocześnie autor wskazuje także na źródła, z których swoje siły może czerpać naród w trudnej sytuacji. Przypomnienie w oracji wielkiej historii i zwycięstw Rzeczpospolitej nie tylko dobrze działa na nastroje społeczne, ale pozwala też na przeanalizowanie współczesnych Potockiemu niebezpieczeństw, jakie czyhają na jego ojczyznę w trudnych dla niej czasach. To przede wszystkim rządy magnatów i ich przesadne umiłowanie wolności i swobody. Potocki zatem w oracji wspomina Sarmatów, których szlachta uznawała za swych przodków i czyni z nich przykład tego, jak powinni zachowywać się obywatele względem swojej ojczyzny, kiedy jest ona zagrożona przez zewnętrzne niebezpieczeństwa. Wszystko to zatem mieści się w wyjątkowej przemowie Chodkiewicza, która jest równocześnie oracją.
Aktualizacja: 2025-05-27 19:39:58.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.