„Mistrz i Małgorzata” to bardzo znana powieść Michaiła Bułhakowa, która stała się klasyczną pozycją rosyjskiej literatury. Jej akcja rozgrywa się w znanych, realistycznych okolicznościach, ponieważ wydarzenia mają miejsce w Moskwie lat trzydziestych ubiegłego wieku. Jednak z realizmem przeplata się u Bułhakowa także fantastyka, na dodatek podszyta religią. Na tle innych, ludzkich postaci, w dziele pojawiają się bowiem fantastyczni bohaterowie, czyli sam diabeł ze swoją świtą, który pragnie w mieście urządzić tradycyjny, wiosenny bal.
Wątek fantastyczny pełni bardzo ważne zadanie w dziele Bułhakowa. Jest on tak samo istotny jak realistyczny plan wydarzeń i tak samo prawdziwy. Postaci fantastyczne mają ogromny wpływ na sytuacje, jakie mają miejsce w czasie akcji tego dzieła. Woland, Korowiow, Azazello, Hella czy Behemot są w ujęciu Bułhakowa tak samo realni jak Berlioz, Mistrz czy Małgorzata. Mają swoje motywacje i cele, dążą do realizacji wielu planów. Szatan potrafi zamieszać w ludzkim życiu, a jego działanie czy słowa prowadzą też do takich tragedii jak śmierć Berlioza. Podczas balu u Wolanda okazuje się, że w tej rzeczywistości istnieje wiele fantastycznych czy diabelskich postaci.
Wątek fantastyczny obejmuje wiele ciekawych wydarzeń, takich jak na przykład pokaz czarnej magii w teatrze, przepowiednie Wolanda, zniknięcie Lichodiejewa w Jałcie, awantury między bohaterami, wielki, tradycyjny wiosenny bal Wolanda, podpalenie siedziby związku literatów czy też odejście Mistrza i Małgorzaty z tego świata. Wszystkie te wątki cechują się tym, że nie mogłyby wydarzyć się w prawdziwym świecie poza powieścią. Nie istnieje bowiem krem, który pozwolił Małgorzacie przemienić się w wiedźmę i polecieć na miotle. Nie ma możliwości zmiany mieszkania w salę balową, jak zrobił to Woland.
Wątek fantastyczny w powieści „Mistrz i Małgorzata” służy przede wszystkim wyeksponowaniu zła i zepsucia, jakim cechuje się kraj pod rządami totalitarnymi, a wraz z nim Moskwa i jej mieszkańcy. Ludzie ci nie zdają sobie sprawy z własnego moralnego upadku aż do momentu, w którym sam diabeł ujawnia ich winy, zbrodnie i grzechy. Woland potrzebny jest, by mieszkańcy miasta mogli przyjrzeć się bliżej swojej naturze, a także zaprowadza on w tym świecie zniszczonym przez reżim pewne standardy moralne, co jest swoistym paradoksem. Złe postaci fantastyczne w ten sposób stoją po stronie dobra, a ludzie są zniszczeni przez zło do tego stopnia, że szatan nie jest w stanie ich bardziej zdegradować swoimi czynami.
Wątek fantastyczny splata się zatem z realistycznymi wydarzeniami i ma na nie ogromny wpływ. Fantastyka pozwala pokazać absurdy i grzechy autorytaryzmu oraz ludzi, którzy w nim żyją. Podkreśla to wyjątkowo upadek, jakiego doświadczyli w tamtych czasach mieszkańcy Związku Radzieckiego, co ujawnił dopiero sam szatan.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.