Kompozycja szkatułkowa to forma, jaka czasami pojawia się w tekstach literackich. Polega ona na stworzeniu swoistych ram fabularnych i zawarciu w głównej historii pobocznych opowieści, które łączą się ze sobą. Taki zabieg zastosował Gustaw Herling-Grudziński w swoim wydanym w paryskiej „Kulturze” w roku 1958 opowiadaniu „Wieża”. Jest tu utwór dotykający takiej problematyki jak samotność oraz ludzkie cierpienie, a także swoista uniwersalność ich doświadczania.
Kompozycja szkatułkowa zakłada więc ukrycie w jednej historii wielu innych. Opowiadanie Herlinga-Grudzińskiego zostało w ten sposób skonstruowane, a jego akcja rozgrywa się na więcej niż jednej płaszczyźnie. W tekście wyróżnić więc można w sumie dwa opowiadania, które łączą się ze sobą. W każdym z tych opowiadań występują inni bohaterowie, ale ich historie mają elementy, które są wspólne dla obu opowieści.
Ramą całej opowieści jest historia żołnierza, który przyjeżdża do małego domku u stóp Alp, gdzie ma odpocząć po misjach, w których brał udział. To właśnie tam poznaje on kolejne dwie historie, które kryją się w tej głównej, dotyczącej losów żołnierza-narratora. Pierwsza z dwóch ukrytych opowieści dotyczy emerytowanego nauczyciela, którego rodzina zginęła w trakcie trzęsienia ziemi na Sycylii. Druga z kolei przybliża losy Lebrosso, człowieka chorego na trąd i zamkniętego w wieży, co ma uchronić innych przed zarażeniem się od niego chorobą. Opowieści te nie są prowadzone w sposób chronologiczny - czas ich akcji oddziela od siebie kilkaset lat. Herling-Grudziński nie prowadzi także narracji w sposób konsekwentny, w jego opowiadaniu pojawia się zarówno forma pierwszoosobowa, jak i narrator trzecioosobowy, co może wprowadzać zamieszanie w trakcie ich odbioru.
Wszyscy bohaterowie - narrator, nauczyciel i Lebrosso - są połączeni poprzez wiele aspektów, które sprawiają, że ich historie mają podobny wydźwięk. Wszyscy oni bowiem przeżywają w swoim życiu wiele cierpienia, strachu oraz samotności. Każdy z nich podobny jest także do pielgrzyma wędrującego po świecie w poszukiwaniu sensu oraz wiary. Te trzy historie trójki różnych osób zwracają uwagę na uniwersalność pewnych doświadczeń życia ludzkiego. Nieważne, w jakim czasie i miejscu żyje dany bohater - przeżywa emocje i doświadczenia podobne do tych, jakie stają się udziałem innych ludzi na całym świecie. Każdy z nich cierpi, jest samotny na swój sposób i doświadcza licznych, nieprzewidywalnych trudów.
Aktualizacja: 2022-08-11 20:24:03.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.