Kto jest poetą, kolejny z utworów pochodzących z wydanego w 1963 roku tomu Nic w płaszczu Prospera, ma bardzo przejrzystą budowę. Jest to wiersz wolny i biały - bez rymów i znaków interpunkcyjnych. Składa się z sześciu dwuwersów paralelnych składniowo i będących jednocześnie antytezami. Pierwszy wers stwierdza pewną aktywność lub stan właściwy poecie, drugi natomiast stwierdza, że poetą jest również ten, kto postępuje wprost przeciwnie, ma doświadczenia zupełnie odmienne:
poetą jest ten który pisze wiersze
i ten który wierszy nie pisze
poetą jest ten który zrzuca więzy
i ten który więzy sobie nakłada
poetą jest ten który wierzy
i ten który uwierzyć nie może
W pozostałych strofach, utrzymanych w podobnym tonie również nie ujawnia się podmiot liryczny, dlatego utwór możemy zaliczyć do liryki pośredniej. To, co możemy powiedzieć o osobie mówiącej na podstawie tego, że definiuje poetę i pośrednio poezję, jest to, że jest ona właśnie pisarzem, człowiekiem związanym ze środowiskiem poetyckim i podejmującym refleksję nad tą formą sztuki. Polemizuje z dawniej ustaloną, powtarzaną wielokrotnie w kulturze europejskiej wizją poezji. Według niej nie jest to dziedzina wyjątkowa i specyficzna, skoro poetą jest także ten, który nie pisze - poezją jest więc samo życie. Nie jest to także sztuka wzniosła, przeznaczona dla wybitnych jednostek.
Wiersz przywodzi to na myśl słowa znanego poety i prozaika XX wieku a zarazem buntownika - Edwarda Stachury, który oznajmia, że „wszystko jest poezją, każdy jest poetą”. Poza tym jest jednym z licznych autotematycznych utworów w historii literatury. Sam Różewicz w swojej poezji niejednokrotnie wracał do poetyckiej refleksji nad rolą czy definicją poezji i poety. Jest to związane ze zmianami, jakie się dokonały w świecie po wojnie, która wyznaczyła pewien koniec nie tylko w kulturze, ale także w historii literatury. Sam Różewicz mówi o tym w ten sposób: „Przez wiele lat pisałem wiersze. Czy tworzyłem poezję? Ciągle ta sprzeczność była we mnie obecna. Od roku 1945. chciałem dotrzeć do poezji i od poezji uciec. Zniszczyć poezję i zbudować poezję.” [T. Różewicz, Utwory zebrane t.3, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2006, s. 279.]
Po wielu latach bycia twórcą, a także szczerym wyznaniu: „Jest we mnie zakaz. Zakaz pisania pięknych poezji” [Ibidem, s. 284.], Różewicz pisze kolejny wiersz, będący zapisem jego poglądów na sztukę, którą uprawia. Tytułuje go Zostałem poszukiwaczem poezji:
„była raz wojna”
po tej wojnie
zrozumiałem
to czego nie chcieli zrozumieć
poeci
poszukiwacz poezji nigdy
nie był poszukiwaczem „prawdy”
był poszukiwaczem „piękna”
a piękno z prawdą stanowią
niedobraną parę
przecież „prawda” może być
brzydka odrażająca kaleka
[T. Różewicz, Credo (fragmenty), „Polityka” 2006, nr 32, s. 57.]
To, do czego doszedł, to pozbawione iluzji przekonanie, że poezja, choć chciałby, żeby opowiadała o prawdzie, może nie być jednocześnie piękna - tak jak dawna, klasyczna poezja. Potwierdza to wiersz Kto jest poetą, w którym padają słowa, że poetą jest także „ten który kłamał / i ten którego okłamano”. Poezja nie spełnia zatem szczególnej, ważnej roli. Jej twórcami są zwyczajni ludzie w swoich codziennych zmaganiach („ten który upadł / i ten który się podnosi”). Tradycyjne pojmowanie poety, jako „piszącego wiersze”, jest zdezaktualizowało się. Można nim być, nie pisząc, ale zajmując się swoimi sprawami, żyjąc według własnej zasad, w swojej specyficznej codzienności. Poezja nie jest już obszarem aktywności zastrzeżonym dla szczególnie uzdolnionych lub wrażliwych – może opisywać wszystkich i wszystko, nie ma dla niej odpowiednich i nieodpowiednich tematów. Takie pojmowanie poezji, jako ogarniającej każdy obszar życia pokazuje, że paradoksalnie - mimo wielu głosów, że po wojnie niemożliwe jest tworzenie poezji - trzeba było znaleźć dla niej nowy język i było to proste, naturalne, jak codzienność. Poezja jest zatem naturalnym elementem życia, nie można się od niego odciąć, nawet jeśli się próbowało, tak jak - domyślamy się - podmiot liryczny, który w ostatnich wersach puentuje: „poetą jest ten który odchodzi / i ten który odejść nie może”.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.