Jan Andrzej Morsztyn, autor nieznany
Utwór Jana Andrzeja Morsztyna „Redivivatus” stanowi odniesienie do motywu nieśmiertelności i wędrówki dusz, koncepcji stworzonej przez starożytnych filozofów. Poeta podszedł jednak do tej tematyki na własny sposób, wiążąc ją z zalotami w stronę pięknej kobiety.
Spis treści
Autor nie zastosował podziału na strofy, wiersz ma budowę stychiczną. Składa się z dwudziestu wersów, napisanych jedenastozgłoskowcem. Pojawiają się rymy parzyste.
Utwór należy do liryki bezpośredniej, podmiot liryczny ujawnia swoją obecność. Świadczy o tym zastosowanie czasowników w pierwszej osobie liczby pojedynczej i odpowiednich zaimków („tak i ja”, „dopędzę”, „opuszczę”, „będę”, „czegom pragnął”). Jest hedonistą, który nawet w reinkarnacji dopatruje się szansy na przebywanie, jak najbliżej pięknej Jagi.
Warstwa stylistyczna wiersza jest rozbudowana. Pojawiają się przerzutnie. Zastosowano też powtórzenia („w inszy się łupież na nową słobodę przenoszą, w inszy kształt, w inszą urodę, i inszej nie masz po tej śmierci szkody”), metafory („na starą duszę żupan młody, „tyle niesmaków sobie nie knować w mogile”, „będę ją chłodził podczas kanikuły”, „w tej alabastrowej jaskini czekać będę formy nowej”), porównania („przy Jadze bawił jak wietrzyk pieszczony”), a także liczne epitety („dusze ludzkie”, „nową słobodę”, „inszy kształt”, „zwiotszałe łachmany”, „alabastrowej jaskini”, „formy nowej”).
Tytuł wiersza można rozumieć, jako „powtórne wcielenie”. Odnosi się to do koncepcji wędrówki dusz, opracowanej przez starożytnego greckiego filozofa Pitagorasa. Pitagorejczycy głosili, że dusza jest nieśmiertelna, a po śmierci wstępuje w nowe ciało. Takie poglądy wyznawali też uczniowie Pitagorasa, między innymi Alkmeon z Krotonu, o którym w swoim wierszu wspomina Morsztyn („jeśli to prawda, co kiedyś uczony mniemał i twierdził filozof z Krotony”).
Wiersz porusza tematykę metafizyczną, zastanawia się, co dzieje się z ludzką duszą po śmierci. Podmiot liryczny zastanawia się, czy teorie greckich filozofów są prawdziwe i ludzka dusza rzeczywiście po śmierci wstępuje w młode ciało. Taka wizja bardzo mu się podoba, chciałby rozpocząć życie w nowej, doskonalszej postaci. Wiersz przedstawia śmierć w sposób nietypowy dla epoki baroku. Osoba mówiąca nie chce wywoływać u czytelnika lęku przed przemijaniem. Śmierć zostaje ukazana, jako szansa, pozwalająca rozpocząć nowe życie.
Jan Andrzej Morsztyn był marinistą, silnie inspirował się twórczością włoskiego poety Giambattisty Mariniego. W swoich utworach posługiwał się więc konceptem, zabiegiem mającym na celu zaskoczenie czytelnika. Jego wiersze cechowały się kunsztowną formą i mnogością środków poetyckich. W utworze „Redivivatus” konceptem jest powiązanie wędrówki dusz z szansą na przebywanie w pobliżu pięknych kobiet. Filozoficzne rozważania nie prowadzą do refleksji na temat ludzkiego życia, ale podziwu dla urody Jagi.
Podmiot liryczny wie, że jego również czeka śmierć. Pojawia się nawiązanie do mitologii rzymskiej. Osoba mówiąca zdaje sobie sprawę, że nić jej życia, przędzona przez Parki, personifikacje przeznaczenia, kiedyś się skończy. Zamierza dobrze wykorzystać moment oczekiwania na kolejne ciało. Podmiot liryczny przybierze wtedy postać wiatru, będzie chłodzić piękną Jagę podczas upałów. Jest to doskonała okazja, aby delikatnie dotykać jej ciała. Prawdopodobnie mężczyzna został odrzucony przez nią za życia, dlatego w byciu niewidzialnym widzi jedyną szansę, aby przebywać tak blisko Jagi.
Wiersz przedstawia kobietę i miłość w sposób typowy dla baroku dworskiego, którego czołowym przedstawicielem był Jan Andrzej Morsztyn. Uczucie nie jest głębokim połączeniem dusz, a jedynie fizyczną fascynacją. Twórcy barokowi podziwiali głównie urodę kobiet, nie wspominając o ich osobowości. Zainteresowanie podmiotu lirycznego Jagą ma charakter fizyczny, uwagę przyciąga wyłącznie jej piękno, mężczyzna marzy o możliwości swobodnego dotyku. Miłość ma formę rozrywki i dworskiej gry, a nie głębokiego, szczerego uczucia.
Aktualizacja: 2024-06-26 17:06:27.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.