Poemat heroikomiczny to jeden z gatunków przynależących do epiki. Podejmuje się on opisu tematów błahych i humorystycznych w pełen patosu i powagi sposób. Twórcą najpopularniejszego polskiego poematu heroikomicznego był Ignacy Krasicki.
Poemat heroikomiczny to jeden z gatunków literacki, który służy parodiowaniu poematów heroicznych, opisujących wielkie czyny zasłużonych bohaterów. Twórcy poematów heroikomicznych, wykorzystując cechy poematu heroicznego, tworzyli fabuły, w których w humorystyczny i lekki sposób opisywali wydarzenia błahe w taki sposób, jak gdyby były one bardzo istotne i wymagały patetycznego stylu opisu.
Poematy heroikomiczne wykorzystują cechy epopei antycznych, jednak czynią to w sposób parodystyczny. Do cech poematu heroikomicznego zaliczyć możemy:
Poemat heroikomiczny cieszył się dużym zainteresowaniem przede wszystkim w Oświeceniu. Jego cechy pozwalały bowiem wprowadzić, w zabawnie przedstawioną sytuację, elementy dydaktyczne – podkreślić istotne wady człowieka, problemy, które targają określonymi warstwami społecznymi lub zawodami czy profesjami. Twórcy Oświeceniowi piszący poematy heroikomiczne, zwracali swoim czytelnikom uwagę również na niektóre absurdy, które towarzyszą konkretnemu stylowi życia, okazywaniu nadmiernych emocji czy wykorzystywaniu swojej roli społecznej do złych celów. Poematy heroikomiczne stanowiły więc w pewien sposób humorystyczne lustro, które – podobnie jak bajki czy satyry – odbijały w wyolbrzymiony sposób uniwersalne wady, które charakteryzują człowieka.
Najbardziej znanym poematem heroikomicznym jest bez wątpienia Monachomachia, której autorem jest najważniejszy twórca polskiego Oświecenia – Ignacy Krasicki. Monachomachia opisuje wojnę pomiędzy dwoma zakonami duchownymi – dominikanami oraz karmelitami. Krasicki, w sposób humorystyczny, prezentuje zakonników jako rycerzy, którzy nie przejawiają jednak cech istotnych dla kodeksu rycerskiego, takich jak odwaga, pracowitość czy honor. Komizmu dodaje fakt, iż w Monachomachii nie została zarysowana wyraźnie przyczyna sporu. Zarówno opis bitwy, jak i poprzedzających ją narad, wykreowane zostały w sposób dynamiczny, a na pierwszy plan wysuwają przede wszystkim takie cechy zakonników jak zachowywanie urazy, kłótliwość oraz lenistwo. Do przedstawienia poszczególnych mnichów – oraz ich słabości – Krasicki wykorzystał wyraźne kontrasty. W połączeniu z patetycznym stylem utworu historia skonfliktowanych zakonników pełna jest humoru, ciętej satyry oraz sentencji, które pozwalają przyjrzeć się ludzkim wadom z dystansu. Dzieło Krasickiego, wydane anonimowo, doczekało się ogromnej krytyki środowiska duchownego, jednak utwór doceniony został przez pozostałych twórców oświeceniowych. W reakcji na krytykę Krasicki wydał Antymonachomachię, w której przeważały ironicznie skonstruowane pochwały dla życia duchowieństwa.
Poematy heroikomiczne nawiązują do tradycji poematów heroicznych, jednak – czerpiąc z ich cech – tworzą specyficzną parodię opowieści bohaterskich. W Oświeceniu poematy heroikomiczne pełniły, podobnie jak wiele innych gatunków literackich, funkcję dydaktyczną. Pozwalały one nie tylko opisać w satyryczny sposób główne wady konkretnych środowisk, ale również podjąć się ich błyskotliwej krytyki.