„Teogonia” autorstwa Hezjoda to jedno z najstarszych dzieł zachowanych z czasów starożytnej Grecji. To epos kosmogoniczny, co oznacza, że opisuje on powstanie świata i sposób, w jaki funkcjonuje. W przypadku dzieła Hezjoda ma to ścisły związek z mitologią grecką, za pomocą której poeta przedstawia, w jaki sposób narodził się świat.
Literatura grecka jest silnie powiązana z religią i początkowo istniała jedynie w przekazie ustnym. Z czasem opowieści ewoluowały w mity, czyli utwory, które alegorycznie lub symbolicznie wyjaśniają zjawiska dotyczące natury lub życia ludzkiego. W przypadku dzieła Hezjoda odbiorca ma do czynienia z mitem kosmogonicznym o stworzeniu świata i rodowodzie człowieka. Hezjod uporządkował też system wierzeń greckich.
Hezjod zaczyna od opisu otchłani nazywanej Chaosem, która miała postać bezkształtnej masy, a także mieszaniny powietrza, wody, ognia i ziemi. Z nich powstał Dzień, a wraz z nim Jasność i Radość. Z Chaosu wyłoniła się też Gaja, czyli Ziemia, którą otaczał Eter. Potem pojawił się Uranos, czyli Niebo, i Tartar, czyli Podziemie. Były to istoty boskie, a równocześnie żywioły. Eros, czyli Miłość, stał się przyczyną rozwoju i rozmnażania.
Uranos zrosił Ziemię, dzięki czemu narodziły się rośliny i zwierzęta, a ulewne deszcze pozwoliły stworzyć morza, rzeki i jeziora. Para bogów doczekała się następnie dzieci — między innymi sturękich olbrzymów, cyklopów, tytanów i tytanid, w tym Kronosa, Prometeusza, Rei i Temidy.
Uranos bał się jednak swoich dzieci. Cyklopów i sturękich strącił zatem do Tartaru. Wtedy Gaja zbuntowała najmłodszego syna, Kronosa. Ten sierpem matki wykastrował ojca i pozbawił go tronu. Z krwi Uranosa narodziły się Erynie, czyli boginie zemsty. Pojawiły się też pokolenia gigantów oraz nimf.
Rea została żoną Kronosa. Ten również obawiał się swoich dzieci z powodu przepowiedni, więc połykał je zaraz po narodzinach. Rea ukryła jednak Zeusa, a mężowi podała do połknięcia kamień. Zeus wychowywał się na Krecie, a gdy dorósł, zgodnie z przepowiednią odebrał ojcu tron i uratował rodzeństwo. Byli to Hera, Hestia, Demeter, Posejdon i Hades. Każde z nich objęło własne królestwo, a Hera została żoną Zeusa.
Hera i Zeus doczekali się potomstwa: Hefajstosa, boga ognia; Artemidy, bogini łowów; Apolla, boga sztuki; Aresa, boga wojny; i Ateny, bogini mądrości, która wyskoczyła z głowy Zeusa w pełnej zbroi. Na świecie żyły też takie bóstwa jak Eol, bóg wiatrów, Eos, bogini jutrzenki, oraz Helios, który rydwanem słonecznym okrążał świat. Nad tym wszystkim czuwały Mojry, boginie przeznaczenia, którego nie potrafili zmienić nawet bogowie olimpijscy.
Wierzenia starożytnych Greków można opisać jako politeistyczne — składano ofiary wielu bogom. Hezjod przypisuje im porządek świata i dbanie o sprawiedliwość na ziemi. Bogowie byli również odpowiedzialni za stworzenie całego świata, a co za tym idzie — także człowieka i jego otoczenia.
Aktualizacja: 2025-10-15 12:45:34.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.