„Pożegnanie jesieni” to dramat autorstwa Stanisława Ignacego Witkiewicza, czyli Witkacego z roku 1925. Opowiada on o losach młodego dekadenta, Atanazego Bazakbala. Jego doświadczenia osobiste związane z miłością rozgrywają się na tle wybuchającej rewolucji, inspirowanej rewolucją październikową.
Atanazy Bazakbal jest opisywany jako dwudziestokilkuletni młodzieniec, niezwykle przystojny brunet, urodziwy do tego stopnia, że zdobył już w swym życiu kilka adoratorek. Jest bardzo dobrze zbudowany. To również człowiek wyjątkowo niezamożny, który ma stanowisko aplikanta adwokackiego. Mężczyzna pochodzi z niezbyt zamożnej rodziny szlacheckiej. To także niespełniony artysta i filozof, który przeżywa pewną dziwność istnienia i zajmuje się pisaniem, a także tworzeniem jakiejś filozoficzno-społecznej dywagacji bez określonej formy. Ucieka w ten sposób od swojej nudnej pracy biurowej, która nie daje mu satysfakcji. Atanazy próbuje widzieć w swym życiu dzieło sztuki, czuje się jak bohater dramatu. Atanazy to narzeczony niewinnej i dobrej Zosi Osłabędzkiej, jednak czuje on też, że miłość do niej wymaga od niego programowego świństwa czyli zdrady. Dokonuje jej z demoniczną Helą Bertz, córką bogatego żydowskiego przedsiębiorcy, jednak potem żałuje swojego czynu. Atanazy jest zdeterminowany do tego stopnia, że wyrzuca za drzwi perskiego księcia Perpudrecha, narzeczonego kobiety. Atanazy nie staje jednak na wysokości zadania ze względu na swoją miłość do Zosi, przez co naraża się na kpiny Heli.
Atanazy jest człowiekiem bardzo zdeterminowanym, zatem staje następnie do pojedynku z Azalinem. Bazakbal nieustannie miota się między czystą miłością do Zosi, a pożądaniem demonicznej Heli. Pewnego dnia odbywa się podwójny ślub, Atanazego z Zosią i Heli z Azalinem, jednak jeszcze w trakcie przyjęcia zdradza żonę z Helą. Jest on zatem niestały w swoich uczuciach i nie potrafi ich właściwie określić. Pożądanie do Heli towarzyszy mu przez cały czas przy jednoczesnym oddalaniu się od Zosi, zwłaszcza po jej zajściu w ciążę.
Bazakbal to młody dekadent, który dopiero dojrzewa, czuje zatem pociąg do rozmaitych eksperymentów, między innymi z alkoholem, narkotykami czy seksem, odbywa między innymi stosunek homoseksualny z przyjacielem hrabią Andrzejem Łohoyskim w trakcie kokainowego seansu. Te eksperymenty w połączeniu z nieustającym uczuciem do Heli doprowadzają wreszcie ciężarną żonę Atanazego do popełnienia samobójstwa. Dopiero wtedy Atanazy odkrywa w sobie głęboką miłość do Zosi, a jej śmierć prowadzi go praktycznie na granicę samobójstwa, przed którym powstrzymuje go jedynie Hela.
Atanazy ostatecznie wyjeżdża wraz z Helą w daleką podróż, gdzie między innymi w Indiach oddaje się rozmaitym praktykom religijnym i erotycznym orgiom, jednak czuje się coraz gorzej, dobijają go także liczni kochankowie Heli. Atanazy wraca do kraju, który jest opanowany przez komunistów, ale dzięki znajomości z Sajetanem Tempe Atanazy otrzymuje skromną posadę biurową. Wdaje się też w romans z żoną Tempego, a swoją dawną kochanką. W górach przeżywa dziwny trans po narkotykach, a potem dostaje się w ręce straży granicznej i zostaje rozstrzelany mimo powoływania się na znajomość Sajetana.
Aktualizacja: 2025-09-30 13:02:48.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.