Miguel de Cervantes opisuje Don Kichota jako mężczyznę fundamentalnie dysfunkcyjnego w ówczesnym świecie, aczkolwiek o dobrych intencjach: podstarzały szlachcic na starość postanawia zostać błędnym rycerzem, wzorem bohaterów jego ulubionych książek.
Już w czasach wydania tego magnum opus Cervantesa (pierwsza część została wydana w 1605 roku, druga — dziesięć lat później) błędnorycerstwo było zawodem na wymarciu (a wydanie „Don Kichota z La Manchy” na dobre pogrzebało gatunek literacki, jakim były francuskie „chanson de geste” — które wróciły do łask dopiero w romantyzmie). Don Kichot jest więc pod każdym względem archaiczny — ideowo i mentalnie jest nadal uwięziony w czasach świetności romansów rycerskich, reprezentując ideały, które nie znajdują już odbicia w hiszpańskim społeczeństwie. Co więcej, jego percepcja rycerza zniekształcona jest przez przesycenie literatury rycerskiej motywami fantastycznymi i akcją, co powoli zaczęło przyćmiewać jej edukacyjny wymiar. Romanse rycerskie służyły bowiem do propagowania dworskich i rycerskich obyczajów — wartości takich jak patriotyzm, waleczność czy wrażliwość na krzywdę słabszych.
Ucieleśnienie wszystkich wad ówczesnej literatury rycerskiej pod postacią Don Kichota ma więc na celu stworzenie najbardziej karykaturalnego błędnego rycerza, będącego satyrą na całą szlachecką instytucję. Cervantes pokazuje największe wady sposobu życia, który na starość wybrał szlachcic z La Manchy — fanatyczne oddanie archaicznym zasadom, bezkrytyczne gonienie za nieosiągalnymi standardami, nie bacząc na dobrobyt innych (których rycerz, zresztą, miał chronić). Pogoń za chwałą i bogactwem pod płaszczem lojalności królowi i wybrance serca. Zakłamanie w intencjach i desperackie poszukiwanie chwały zamiast skromności — Don Kichot jest manifestacją wszystkich plag tego, jak pojmowane było błędne rycerstwo za czasów Cervantesa. Bohater jest co prawda czysty we własnych intencjach (na tyle na ile pozwala na to pogoń za chwałą i bogactwem), jednakże jego szaleństwo przemawia przez niego znacznie częściej niż zdrowy rozsądek. Szlachcic bije się z nieistniejącymi przeciwnikami (bierze np. wiatrak za olbrzyma, a stado owiec za wrogą armię), a poniesione porażki (cenę, za które płaci najczęściej jego giermek — Sancho Pansa) tłumaczy sobie albo niezastosowaniem się do zasad kodeksu rycerskiego, albo specyfiką błędnorycerstwa. Wspomina wtedy mitycznych rycerzy i ich dzieje, co dalej egzemplifikuje zastój rycerza w przeszłości. Karykaturalna osobowość Don Kichota objawia się w jego manii wobec błędnych rycerzy, narcyzmie i tak głębokim oddaniu sprawie, że majaki i szaleństwo niekiedy przeinaczają rzeczywistość, wciąż odwołując się do fantastycznych historii, którymi owiani są nieżyjący już bohaterowie eposów.
Karykaturalne jest również wyposażenie rycerza — lśniąca zbroja, mająca na celu ochronę noszącego przed ciosami, zastąpiona zostaje lichym pancerzem z tektury, powyginanej blachy i miedzianej misy, która służy za hełm. Krzepki rumak w rzeczywistości jest lichym ogierem (imię wierzchowca — Rosynant, zaczerpnięte jest od hiszpańskiego „rosinante”, oznaczającego zmizerniałego, kościstego konia). Wybranka Don Kichota jest w istocie prostą chłopką, a jego giermek — marudnym rolnikiem, któremu bardziej zależy na dochodach niż chwale.
Miguel de Cervantes, tworząc Don Kichota przeinacza każdy element ikonografii rycerskiej, tworząc okrutną karykaturę archetypu mężnego, odważnego i lojalnego wojownika. Jego rycerz jest obłąkanym, niedostosowanym do rzeczywistości epikurem minionej epoki - do ostatniego momentu życia nieświadomy, że uchodzi nie za herosa, a pośmiewisko.
Aktualizacja: 2024-10-25 17:15:38.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.