Szewcy Stanisława Ignacego Witkiewicza są klasyfikowani jako dramat modernistyczny, w którym dużą rolę odgrywa groteska. Trudno przez to zrozumieć jego fabułę, a już na pewno przesłanie. W skrócie można jednak przyjąć, że realizują oni założenia Czystej Formy Witkacego, przekazując zarazem ostrzeżenie przed rewolucją i utratą duchowego pierwiastka człowieczeństwa. Wszystko to zaś oparte na trzech aktach, gdzie każdy krytykuje inny ustrój społeczny.
Rozpocząć należy od tego, że Witkacy realizuje w Szewcach założenia swojej Czystej Formy. Koncepcja ta zakładała połączenie człowieka z metafizyczną Prawdą Istnienia przy pomocy sztuki. Jednak by ta mogła służyć za taki pomost, potrzebne było całkowite oderwanie od zasady mimesis. W tym celu Witkacy zastosował szeroko zakrojoną groteskę, całkowicie zniekształcając świat przedstawiony i zaburzając związki przyczynowo-skutkowe w fabule.
Poprzez kolejne trzy akty śledzimy losy kilku postaci: szewca Sajetana Tempe, jego dwóch czeladników, Księżnej, prokuratora Roberta Scurvy i kilku innych. W każdym akcie ukazane są kolejne rewolucje i następujące w ich wyniku ustroje: pucz faszystowski, rewolucja komunistyczna, a ostatecznie technokracja. Wszystkie one są kolejnymi krokami na drodze ewolucji świata ku kompletnemu zmechanizowaniu człowieka i pozbawieniu go cech indywidualnych.
Witkacy szczególnie podkreśla tutaj rolę duchowej pustki, której konsekwencją jest rozpad kultury oraz zaprowadzenie technokracji. Ludzkość została, zdaniem artysty, oderwana od swojego pierwiastka duchowego - wyrażanego religią oraz sztuką. Kolejne symbole narodowe, kulturowe i cywilizacyjne ulegają przez to erozji, są jedynie śmietniskiem bez znaczenia.
Stan ten powoduje potrzebę zastępowania pustki kolejnymi substytutami, to jest ideologiami. W ich wyniku powstają coraz bardziej zamordystyczne, totalitarne systemy. Te dążą do unifikacji ludzkości, czego konsekwencją jest zniszczenie indywidualności. Bez duchowego pierwiastka człowiek to jedynie bełkoczący trybik w wielkiej maszynie systemu technokratycznego. Witkacy tak właśnie widzi przyszłość ludzkości, bowiem akcja Szewców jest osadzona po okresie życia autora.
Należy przy tym zaznaczyć, że o ile Witkacemu udało się oddać grozę nadchodzącego "nowego świata", o tyle nie mógł tego dokonać przy założeniu Czystej Formy. Nie wszystkie jej elementy są w Szewcach. Przede wszystkim dramat posiada przesłanie polityczne, jest więc związany z rzeczywistością autora. Nadal jednak nawiązuje do głównego założenia koncepcji - łączenia człowieka z duchowym pierwiastkiem rzeczywistości poprzez sztukę.
Aktualizacja: 2023-01-04 19:43:11.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.