In a Station of the Metro (Na stacji metra) – interpretacja

In a Station of the Metro
The apparition of these faces in the crowd;
petals on a wet, black bough.

W moim tłumaczeniu powyższy tekst brzmi następująco:

Na stacji metra
Objawienie w tłumie tych twarzy;
płatki kwiatów na mokrym, czarnym konarze.

Autorem tego krótkiego wiersza jest Ezra Loomis Pound (1885-1972), często nazywany poetą poetów ze względu na olbrzymi wpływ jaki miał na poezję anglo-języczną pierwszej połowy XX wieku, również: krytyk literacki, eseista, nauczyciel i wybitny tłumacz literatury łacińskiej, włoskiej, japońskiej i chińskiej. Wielki miłośnik twórczości Dantego i prowansalskich trubadurów. Znawca teorii pieniądza, zwolennik polityki Musolliniego i zaciekły krytyk Roosvelta w latach czterdziestych za co władze amerykańskie aresztowały go w Neapolu we Włoszech; później uwięziły na 12 lat w zakładzie dla umysłowo chorych w Stanach.

Wiersz ten napisany w 1911-1912 roku w duchu i formie podobnej do haiku jest jednym z najpopularniejszych utworów reprezentujących kierunek w litraturze anglosaskiej zwany imagizmem. Kierunek ten zapoczątkowany antologią poezji zatytułowanej Des Imagistes w1914 roku, wziął nazwę od angielskiego słowa image oznaczającego: obraz w świadomości, wrażenie, jak również słowne określenie czegoś z dużą dozą wyobraźni.

Imagizm opary jest na trzech podstawowych zasadach:

1. Bezpośredniego ujęcia, subiektywnego lub obiektywnego przedmiotu wypowiedzi poetyckiej.
2. Zwięzłości, poprzez użycie jedynie niezbędnych słów w prezentacji obrazu.
3. Kształtowania rytmu poezji w oparciu o frazę muzyczną a nie rytmiczność metronomu.

Sam autor wspaniale wyjaśnia znaczenie tego wiersza w swoim eseju zatytułowanym "Vorticism" publikowanym najpierw w czasopiśmie “The Fortnightly Review” nr 571 (Sept. 1, 1914), później we wspomnienich o swoim przyjacielu, młodym rzeźbiarzu francuskim poległym na froncie I wojny światowej: “Gaudier-Brzeska: A Memoir” (1916; London: New Directions, 1960): 86-89).

Któregoś dnia poeta zwrócił uwagę na piękno twarzy kobiet i dzieci wchodzących na na stację metra La Concorde w Paryżu. Będąc pod estetycznym wrażeniem tego co zaobserwował, próbował znaleźć odpowiednie słowa aby nazwać to co odczuł. Najpierw, w jego świadomości pojawiły się wyraziste wyobrażenia plastyczne niewyrażalne słowami; nagłe obrazy w wirze emocji. Potem, ujął to w wierszu, który skrócił o połowę po sześciu miesiącach, a po roku czasu nadał mu taką niezwykle zwięzłą formę. Ponadto, jak to wykazał w swoim artykule Steve Ellis w "The Punctuation of ‘In A Station of the Metro’" in Paidenma 17: 2-3 (Fall/Winter 1988); w pierwszym wydaniu poeta zastosował zwiekszoną spację miedzy wyrazami po słowach: The apparition, of these faces, petals i bough, którą usunął w kolejnym wydaniu. W końcu, zastąpił dwukropek średnikiem na końcu pierwszej linijki w wersji ostatecznej. W interpunkcji amerykańskiej podobnie jak polskiej, użycie dwukropka oznacza przygotowanie do wyliczania; natomiast średnik łączy dwie myśli mające ze sobą pewien związek.

Wyraźnie widać z jednej strony, dążenie poety do pozbycia się wszelkiej ornamentacji w tym również wizualnej tekstu, która nie wzbogaca a jedynie może zakłócić odczytanie treści tekstu, z drugiej zaś, wskazuje wysiłek autora w kierunku uzyskania jak największej precyzji wypowiedzi.Centralnym punktem w tym wierszu jest słowo apparition, które ma co najmniej trzy znaczenia w języku angielskim:

1. akt stawania się widocznym, pojawienie się kogoś lub czegoś nagle jak w zdaniu: “Niespodziewane pojawienie się pana X na zebraniu wywołało zdziwienie wśród uczestników.”
2. widoczna zewnętrzność, powierzchowność obiektu, forma; znaczenie to w języku polskim reprezentowane jest przez słowo aparycja, na przykład w zdaniu: “Pani X ma nie tylko miły głos ale również aparycję.”
3. zjawa, duch, fantom, istota spoza ziemskiego świata, któremu odpowiada polskie słowo objawienie lub zjawienie. W tym ostatnim znaczeniu słowo aparycja używane było w dawnej polszczyźnie.

Na marginesie warto nadmienić, że Moby Thesaurus II by Grady Ward, 1.0 wylicza kilkadziesiąt synonimów słowa apparition.

Zamierzona wieloznaczność tego słowa celowo użyta w tym wierszu, nadaje twarzom osób wychodzących z metra, znaczenie nieoczekiwanego, poza ziemskiego zjawiska; daje również pierwszemu wersowi klimat tajemniczości. Zestawienie obrazu kwiecia na czarnym i wilgotnym konarze w drugim wersie, z obrazem pierwszego wersu, pogłębia wrażenie estetyczne całości, tworząc niezwykła aurę poetycką wokół takiego właśnie, wydawałoby się prozaicznego momentu, wyrwanego z codziennej, ludzkiej gonitwy w wielkim mieście.

Wiersz brzmi jak fraza muzyczna, która wzmacnia klimat poetycki utworu. Forma verse libre, czyli wiersza wolnego, zastosowana celem uniknięcia metrycznej monotonii, posiada swój własny rytm; wyraźnie trocheiczny w drugim wersie z naciskiem na pierwszą sylabę każdego słowa. Wiersz wolny zastąpił tak naturalny dla tradycyjnej wersyfikacji anglosaskiej rytm jambiczny w stopach pentametrycznych. Jest to zgodne z duchem poetyki tamtych czasów i naszych czasów. Jak wyjaśnia Ezra Pound w swoim poemacie Canto 81- “złamać pentametr to był pierwszy wysiłek wyrwania się” lub jak to kiedyś ujął Włodzimierz Majakowski -“jamb wstrzymuje ruch postępowy poezji”. Wiersz wolny, ale melodyjny o wyraźnej formie rytmicznej podkreślonej dodatkowo przez dość dokładny rym ostatnich słów w każdym wersie – brzmi tylko z pozoru jak paradoks. Wiersz wolny ale w sui generis formie a nie bez formy. Thomas Stearns Eliot napisał w "Reflections on Vers Libre," w 1917 roku: “istnieją tylko wiersze dobre, złe i chaos.” W tej klasyfikacji niniejszy wiersz Ezry Pounda z pewnością nie należy do trzeciej grupy; jednoznacznie zakwalifikowany do pierwszej - jest jednym z najlepszych jej reprezentantów.

Przeczytaj także: Płonąca żyrafa interpretacja

Aktualizacja: 2022-08-11 20:23:50.

Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.