„Dżuma” to powieść-parabola, co oznacza, że ma podwójne znaczenie. Z jednej strony można interpretować ją dosłownie, jako kronikę z miasta opanowanego przez śmiertelną chorobę. Utwór ma jednak również wymowę uniwersalną, skłania czytelnika do refleksji na tematy filoficzne i moralne. Tytuł oraz losy bohaterów można więc interpretować na kilka sposobów, a powieść pozostaje aktualna, chociaż została wydana w latach 40. XX wieku.
Dosłowne znaczenie tytułu jest oczywiste. Albert Camus zatytułował dzieło „Dżuma”, ponieważ opowiada o epidemii tej choroby w algierskim mieście Oran. Mieszkańców dotknął prawdziwy kataklizm - zamknięto bramy miasta, rodziny i pary zakochanych zostały rozdzielone, tysiące ludzi traciły życie, nie mogąc nawet liczyć na godny pochówek. Powieść ma jednak drugie dno. Dżuma jest śmiertelną chorobą, ale można też interpretować ją metaforycznie. Choroba stanowi symbol zła, obecnego w każdym człowieku i czekającego na odpowiedni moment, aby się ujawnić i przejąć kontrolę nad ludzkim postępowaniem.
Dżumę można też traktować jako każdego rodzaju zagrożenie, kataklizm czy nieszczęście spadające na ludzkość. Spokojne życie jest tylko stanem przejściowym. W każdej chwili mogą spotkać nas cierpienie, strata kogoś bliskiego czy śmierć, ponieważ jesteśmy tylko słabymi ludźmi. Podobnie było z dżumą. Jej mikrob wciąż pozostaje w uśpieniu, nawet gdy nie działa i nie zabija ludzi, wciąż gdzieś krąży, czekając na odpowiednią okazję, żeby zaatakować któreś z miast. Zła również nie da się do końca pokonać. Można walczyć z jego przejawami i starać się im nie poddawać. Człowiek nie jest jednak idealny. Każdemu zdarzają się chwile słabości. Mimo najlepszych chęci, możemy zostać ofiarami zła - czynionego przez nas lub kogoś innego.
Powieść ukazuje różne postawy bohaterów, nie tylko wobec dżumy, ale też szeroko pojętego zła i zagrożenia. Na podziw z pewnością zasługuje główny bohater i narrator doktor Bernard Rieux. W obliczu zagrożenia życia nie stracił zimnej krwi. Był lekarzem, dlatego uznawał opiekę nad pacjentami za swój obowiązek. Dzielnie walczył z epidemią, mimo początkowego braku skutecznego lekarstwa. Nie rozpaczał, chociaż zamknięcie bram miasta rozdzieliło go z żoną, która zmarła w sanatorium. Rieux to przykład osoby, która walczy ze złem i spełnia swoją misję, mimo zagrożenia własnego życia i prywatnego nieszczęścia.
Podobne wartości wyznawał przyjaciel doktora Rieux, Jean Tarrou. Bohater pojawił się w mieście niedługo przed wybuchem epidemii. Nie przeszkodziło mu to jednak w zaangażowaniu się w walkę z dżumą. Stworzył formacje sanitarne i stanął na ich czele, żeby wspierać medyków. Misją Jeana Tarrou była walka ze śmiercią i nie zrezygnował z niej, chociaż sam zapłacił za to życiem.
Całkowicie inne podejście reprezentował Cottard. Był przestępcą i człowiekiem, który pozwolił, żeby zło przejęło kontrolę nad jego życiem. Gdy wybuchła epidemia, zaczął żyć pełnią życia. Wiedział, że w mieście panuje chaos, a policja nie szuka przestępców. Gdy jednak liczba zachorowań spadła, Cottard całkowicie odszedł od zmysłów i zaczął strzelać do przypadkowych przechodniów.
Ciekawą postacią był też jezuita ojciec Paneloux. Początkowo był typowym chrześcijaninem, szukającym odpowiedzi na dręczące go wątpliwości w Bogu. Uważał, że dżuma to kara za grzechy, dlatego winił za jej wybuch niewiernych mieszkańców Oranu. Gdy jednak zobaczył śmierć dziecka, zmienił swoje poglądy. Zaangażował się w walkę z epidemią i poczuł jedność z mieszkańcami miasta. Zdał sobie sprawę, że człowieka może dotknąć również niezawinione zło.
Albert Camus przedstawił w swojej powieści różne typy ludzkie oraz postawy wobec zagrożenia życia i szeroko pojętego zła. Utwór jest więc nie tylko dziennikiem z miasta opanowanego przez epidemię. Przedstawia też światopogląd bohaterów, którzy starali się walczyć ze złem lub wręcz przeciwnie - poddawali się mu.
Aktualizacja: 2022-08-11 20:24:04.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.