Powieść obyczajowa to gatunek literacki skupiający się na opisywaniu życia codziennego i ludzkich relacji. W tego typu powieściach czytelnik z łatwością może odnaleźć się w humorystycznych i dramatycznych sytuacjach, których bohaterowie doświadczają, a także śledzić skomplikowane i wielowątkowe historie. Opowieść w dużej mierze może przypominać jego własne życie lub zdarzenia, których był obserwatorem. Co jeszcze powinno się wiedzieć o powieściach obyczajowych? Co je wyróżnia?
Mianem powieści obyczajowych określa się utwory, które skupiają się na opowiadaniu o codziennym życiu i społecznych normach. Najczęściej koncentrują się na opisywaniu relacji międzyludzkich, wartości i tradycyjni oraz moralności. Fabułę wypełniają liczne problemy dotyczące zwykłego życia bohaterów i dylematów, przed którymi stają każdego dnia. Czytelnik poznaje również przemyślenia i refleksje bohaterów.
Wydarzenia są przedstawiane w sposób realistyczny z uwzględnieniem ich wad i zalet. Postaci zmagają się z problemami, ponoszą porażki i osiągają sukcesy, zakochują się, cierpią i doświadczają wszystkich możliwych emocji tak jak każdy człowiek. Niekiedy przechodzą również przemiany wewnętrzne związane z wydarzeniami politycznymi, społecznymi, czy też traumami z życia rodzinnego. W powieściach obyczajowych autorzy próbują przedstawić powody różnych ludzkich zachowań, relacji i poglądów.
Powieści obyczajowe należą do literatury realistycznej. Nie ma w nich postaci i wydarzeń fantastycznych. O wydarzeniach opowiada trzecioosobowy, wszechwiedzący narrator. Fabuła obejmuje wiele wątków i skupia się na codziennym życiu różnych postaci. Niektóre rozdziały mogą dotyczyć w całości postaci drugoplanowych, by zrozumieć lepiej ich wpływ na całą historię, zmianę postępowania itp. Powieść obyczajowa przedstawia zachowania i postawy bohaterów, typowe dla danej epoki. Może opowiadać o bohaterach próbujących wyjść poza utarte normy, wskazując na konsekwencje, które ich spotkały z tego powodu.
W powieści obyczajowej język odpowiada stanowi i wykształceniu bohaterów. Przykładowo, w powieściach o rodzinach chłopskich w dialogach pojawia się mowa potoczna. Z kolei, gdy powieść traktuje o wykształconych mieszczanach z 20-lecia międzywojennego, znajdują się z niej nawiązania do dzieł literackich, bądź sztuki. Autor unika oceniania bohaterów i stosowania metafor. Pisze o wszystkim w sposób jasny i klarowny bez skłaniania odbiorcy do domysłów.
Lista słynnych powieści obyczajowych jego długa. Wiele z nich należy do kanonu lektur szkolnych, jak choćby "Ludzie bezdomni" Stefana Żeromskiego lub "Quo Vadis" Henryka Sienkiewicza. "Ludzie bezdomni" opowiadają o poświęcaniu osobistego dobra dla ogółu. Autor realistycznie przestawia w nich zmiany społeczne wywołane przez rewolucję przemysłową i związaną z nią migracją. "Quo Vadis" traktuje z kolei o życiu pierwszych chrześcijan w starożytnym Rzymie i o prześladowaniach, na które byli narażeni z powodu religii. Jednocześnie w powieści pojawia się wątek miłości Winicjusza do młodej chrześcijanki Ligii oraz jego wewnętrznej przemiany z powodu lepszego poznania chrześcijan i zasad, którymi kierują się w życiu.
Do współczesnych powieści obyczajowych należą np. książki Katarzyny Grocholi. Dzięki nim kobiety żyjące obecnie mogą utożsamiać się z problemami bohaterek i odnajdywać w fabule trudności, z którymi same się zmagają na co dzień. Znaną powieścią o tematyce obyczajowej jest też "Poldark" z serii Winstona Grahama. Książka opowiada o Rossie Podarku, ziemianinie z Kornwalii, który po powrocie z wojny zakochuje się w córce górnika i bierze z nią ślub, popełniając tym samym mezalians.