Ballada to nietypowy gatunek literacki. Połączył elementy liryki, epiki i dramatu, dlatego nie można przypisać go tylko do jednego gatunku. Swoją nazwę zawdzięcza włoskiemu słowu "ballare", co oznacza "tańczyć". Co jeszcze powinno się wiedzieć o balladzie? Jakie są jej cechy?
Ballada to gatunek, który opowiada o niezwykłych wydarzeniach. Z liryki czerpie emocjonalność i nastrojowość, a z dramatem łączy ją obecność dialogów. Elementem epiki jest z kolei narrator oraz fabuła. Korzenie ballady sięgają aż XIII-XIV wieku, gdyż romantyczne utwory w tym gatunku wzorują się na ludowych pieśniach z Danii i Szkocji. Typowe ballady znane we współczesności powstały dzięki miłośnikom folkloru, którzy sięgnęli po nie u schyłku XVIII wieku.
Romantyczne ballady cechują się zadziwieniem narratora, który opowiada o tajemniczych wydarzeniach z interwencją sił nadprzyrodzonych w tle. Najbardziej znanym polskim autorem ballad jest Adam Mickiewicz, lecz nad Wisłą pojawiła się za sprawą Juliana Ursyna Niemcewicza. To właśnie Niemcewicz tłumaczeń dzieł takich jak: "Reliques of Ancient English Poetry" Thomasa Percy'ego i "Volkslieder" Johanna Gottfrieda Herdera. Szczyt popularności ballad przypada w Polsce na okres poprzedzający wybuch powstania listopadowego. Po jego upadku ballady straciły na znaczeniu.
Główną cechą ballady jest nierozerwalne połączenie z ludowością i realizowanie idei "pieśni gminnej". W balladzie kryją się zatem autentyczny duch danego narodu, jego kultura i obyczaje, dlatego polscy romantycy tak bardzo upodobali sobie ten gatunek. Wyróżniał ją synkretyzm rodzajowy, czyli połączenie cech dramatu, liryki i epiki, a tematyka utworów była rozległa. Fabuła dotyczyła zarówno wydarzeń legendarnych, jak i historycznych. Jeden wątek przewodni uzupełniało wyeksponowanie cudownych i zagadkowych wydarzeń. W utworze pojawiły się niezwykłe, fantastyczne postacie np. duchy, wróżki, nimfy. Postacie z reguły miały silną, zasadniczą cechę charakteru, którą zestawiano z przeciwstawną cechą u innego bohatera.
Narrator przyjmuje w balladzie subiektywny punkt widzenia i jawnie okazuje swoje emocje. Utożsamia się z ludem, a w kwestiach narratora pojawiają się wykrzyknienia i domysły. Sama ballada ma konstrukcję stroficzną z refrenem z licznymi środkami stylistycznymi: epitetami, powtórzeniami, porównaniami. W balladach pojawia się dużo symboli ludowych oraz przysłów i złotych myśli, które mają za zadanie kształtowanie moralności ludzi. Sam język utworu jest stylizowany na język ludowy, stąd występują w nim elementy gwary i potocznej mowy. Kolejną cechą ballady jest przedstawianie przyrody jako żywego bohatera. Przyroda stanowi tło dla wszystkich wydarzeń i często tworzy groźny nastrój. Może osądzać człowieka za jego przewinienia i stać na straży wartości.
W Polsce popularność ballad zapoczątkował zbiór "Ballady i romanse" wydany przez Adama Mickiewicza. Powstał w 1822 roku w Wilnie i stał się manifestem polskiego romantyzmu. Najważniejszym utworem zbioru jest utwór "Romantyczność", w którym znajdują się słynne cytaty będące "myślą programową" romantyków:
"(...) Miej serce i patrzaj w serce"
"Czucie i wiara silniej mówi do mnie
Niż mędrca szkiełko i oko."
W przypadku literatury światowej do najsłynniejszych ballad należy utwór "Król Olch" Johanna Wolfganga Goethego z 1782 roku. Bohaterami utworu są ojciec i syn, którzy przejeżdżają przez las wieczorem. Dziecko wydaje się majaczyć w chorobie, jednak ostatecznie okazuje się, że nie żyje. Za jego śmierć odpowiada tytułowy Król Olch, czyli nadprzyrodzona siła, duch zamieszkujący w lesie.