Literatura od zawsze pełniła funkcję nośnika idei. Poprzez słowa mogła inspirować do odpowiedniego zachowania, czy ganić niewłaściwe normy społeczne. Jeżeli tekst literacki stara się określić etos danej grupy społecznej, jest przedstawicielem literatury parenetycznej. Szczególnie popularna w średniowieczu, ma ona rodowód sięgający czasów starożytnych i cieszyła się popularnością długo później.
Literatura parenetyczna swoją nazwę bierze od greckiego słowa paraínesis - zachęcanie. Miała ona bowiem na celu kształtowanie i propagowanie określonych wzorów zachowania danej grupy społecznej. Literatura parenetyczna utrwalała wiec przyjęte normy postępowania dla danej grupy poprzez przedstawianie ich wyidealizowanych przedstawicieli.
Początki takiej literatury odnaleźć możemy już u Platona i Arystotelesa, niemniej największy jej rozkwit przypada na okres Średniowiecza. Ślady literatury parenetyczne odnaleźć możemy aż do XVII wieku, zawsze jednak miała ona na celu propagowanie określonych wcześniej wzorców osobowych dla członka danej grupy społecznej.
Należące do nurtu dworskich chansons de geste (pieśni o czynach) dzieło anonimowego trubadura opowiada historię walki cesarza Karola Wielkiego z Saracenami w Andaluzji (ówczesna nazwa Hiszpanii). Głównym bohaterem dzieła jest hrabia Roland, jeden z Parów cesarza i jego siostrzeniec. Pieśń o Rolandzie przedstawia go jako rycerza idealnego - niezrównanego wojownika, obrońcę wiary i królestwa. Roland posiada wszystkie te cechy, które średniowiecze wkładało do etosu rycerskiego do tego stopnia, że nawet jego śmierć ukazana jest zgodnie ze sztuką ars moriendi (sztuka dobrego umierania, chrześcijańskiej śmierci). Cech parenetyczne ujawniają się właśnie w tej idealizacji głównego bohatera - jako ideał rycerza kształtował postawy, którymi ta warstwa społeczna miała słynąć.
Pochodzący z XIII wieku zbiór krótkich opowiadań o przygodach i życiu św. Franciszka z Asyżu oraz jego dwunastu towarzyszy. Dzieło ma wyraźnie parenetyczny charakter - kreuje obraz świętego jako ascety, pełnego radości z życia, który dostrzega Boga w dziele Jego stworzenia. Autor poprzez takie przedstawienie postaci św. Franciszka zachęca również do pójścia w jego ślady. Kwiatki mają więc przy tym charakter dydaktyczny, promują bowiem wartości chrześcijańskie, łącząc to z tworzeniem etosu średniowiecznego świętego, na wzór bohatera opowiadań.
Dzieło Niccolò Machiavellego z 1513 roku to przykład literatury parenetycznej okresu renesansu. Widać w nim dokładnie, jak ten rodzaj tekstów może posłuży do promowania różnorodnych postaw. W przeciwieństwie do wizji idealnego władcy np. w Kronice Galla Anonima, czy Legendach Arturiańskich, Machiavelli promuje u rządzących postawienie na maksymalizację efektywności, nawet względem moralności swoich działań. Ostatecznie podkreśla przy tym, że władca musi robić wszystko dla dobra swojego ludu, co niestety wiąże się z byciem raz lwem, raz lisem. Autor ukazywał więc pewien "ideał" władcy i promował go, opierał go jednak nie na moralności (jak wcześniej czynił Kościół Katolicki), a skuteczności.