Futuryzm to jeden z prądów literackich dwudziestolecia międzywojennego. Jego nazwa pochodzi z języka łacińskiego i odnosi się do słowa „futurus”, czyli przyszły. W Polsce futuryzm rozwijał się przede wszystkim w latach 1918-1923.
Futuryzm rozwinął się we Włoszech. Przełom XIX i XX wieku to czasy gwałtownego rozwoju branży przemysłowej i transportu. Opracowywane wówczas wynalazki pozwoliły udoskonalać metody komunikacji oraz przyczyniły się do rozbudowy wielu miejsc pracy. Dynamika rozwoju doprowadziła do tego, że wśród społeczności tych czasów zapanował niespotykany optymizm, zachwyt nauką i technologią. Ludzie przekonani byli o tym, że świat zmierza ku doskonałej przyszłości.
W roku 1909 pojawił się pierwszy manifest futurystów. Stworzony został przez Filippo Marinettiego oraz malarza Boccioniego został opublikowany w paryskim dzienniku „Le Figaro”. Autorzy manifestu opracowali 11 punktów, w których opisywali cechy futuryzmu jako początku rewolucji kulturalnej.
Główną myślą futuryzmu było skupienie się na przyszłości i odrzucenie dziedzictwa kulturowego, które w przekonaniu założycieli kierunku miało opóźniać znacząco rozwój technologiczny i cywilizacyjny. Artyści z kręgu futurystów odnosili się negatywnie nie tylko do tradycyjnych wartości kulturowych, ale również do bibliotek, muzeów, zabytków i pamiątek. Byli przekonani, że artefakty te nacechowane są pesymistyczną wizją przyszłości – chcieli, by społeczeństwo mogło wejść w przyszłość z czystą kartą, jako ludzie wolni od dawnych problemów i ciężarów przeszłości. Niektóre z manifestów futurystycznych były wyjątkowo odważne; uznawali oni np. wojnę za stan pożądany, który pozwoli „oczyścić” świat, Wcześniejszą literaturę uznawali za bierną i niepotrzebną. Zdecydowanie odrzucali w swojej twórczości tradycje romantyzmu, psychologizmu oraz metafizycznego antropocentryzmu. Niechętnie odnosili się też do reguł języka poetyckiego – propagowali swój własny, nowy „język pozarozumowy”, a więc wolny od reguł gramatycznych i składniowych. Wiele manifestów futurystycznych charakteryzuje się eksperymentalnymi formami zapisów (m.in. w zakresie małych i dużych liter, ortografii czy czcionek).
Futuryzm skupił się przede wszystkim na gloryfikacji dynamicznego rozwoju i przyśpieszającego tempa życia człowieka. Z tego powodu futuryści odrzucali dłuższe formy ekspresji literackiej (jak powieść) i skupili się przede wszystkim na opowiadaniach i poezji. W literaturze futurystycznej dużą wartość ogrywały kategorie takie jak ironia, analogia oraz intuicja oraz środki stylistyczne takie jak onomatopeja. Pozwalały one oddać tematykę inspirującą futurystów i nadać ich twórczości oryginalnego charakteru.
W swoich postulatach futuryści wyrażali przekonanie, że obowiązująca składnia nie jest odpowiednim sposobem ekspresji dla współczesnego im, szybkiego i rozwijającego się świata. Propagowali odrzucenie przyjętych zasad, jednak w ich twórczości widoczna jest tylko nieznaczna jej modyfikacja, oparta w dużej mierze na ironii i zabawie słowem.
Futuryzm rozwijał się przede wszystkim we Włoszech i w Rosji. Włoski futuryzm charakteryzował się przede wszystkim radykalnymi postulatami, agresywnie nacechowanymi manifestami i głoszeniem radykalnych postulatów. Wielu twórców włoskich związanych było w późniejszym czasie z ruchami faszystowskimi. Z kolei futuryzm rosyjski funkcjonował w łagodniejszej. Podzielił się na dwa odrębne nurty. Pierwszym z nich był egofuturyzm: kawiarnianą wersję futuryzmu, drugim natomiast: kubofuturyzm czerpiący inspirację przede wszystkim ze sztuki współczesnej. Wśród wielu pisarzy wyróżnić należy przede wszystkim:
Ośrodkami futuryzmu w Polsce były przede wszystkim miasta takie jak Kraków i Warszawa. Wśród polskich pisarzy tworzących w nurcie futuryzmu wyróżnić należy:
Główną publikacją polskich futurystów było stworzone przez Aleksandra Wata i Anatola Sterna czterostronicowe pismo „Nuź w bżuhu”, w którym przedstawiali oni założenia nowego kierunku artystycznego, negowali wykorzystywanie w piśmie zasad ortografii. W publikacji znalazły się również manifesty literackie – „Mańifest w sprawie natychmiastowej futuryzacji żyća” „Mańifest w sprawie ortografji fonetycznej” i „Mańifest w sprawie krytyki artystycznej”. Pierwsze wydanie jednodniówki zawierało teksty m.in. Stanisława Młodożeńca, Tytusa Czyżewskiego oraz Brunona Jasieńskiego.