„Nogi Izoldy Morgan” to futurystyczne opowiadanie i zarazem debiut literacki Brunona Jasieńskiego. Ten tekst opowiada o niepokojącym wypadku tramwajowym tytułowej Izoldy i o tym, jak wpłynął on na życie jej ukochanego, czyli Witolda Berga. Inżynier zyskuje bowiem coraz większą świadomość i dostrzega liczne zagrożenia, jakie niesie ze sobą rozwój technologiczny. Na tym skupia się też problematyka tego dzieła.
Spis treści
Najważniejszą częścią tego dzieła jest oczywiście problematyka rozwoju technologii. Jasieński tworzył na początku XX wieku, gdy technologia dopiero zaczynała wchodzić na wyższy poziom. Reprezentował też nurt futuryzmu, czyli kierunku w sztuce, który spoglądał w przyszłość i przewidywał, jak się ona rozwinie. Futuryści głosili kult pędu, energii i maszyn, ale Jasieński widzi też problemy związane z wykorzystywaniem nowoczesnych urządzeń. Izolda Morgan traci nogi pod tramwajem, który goni Berga po szynach. Starego robotnika urządzenia w elektrowni zmieniają w bezkształtną masę. Maszyny mają też odebrać pracę robotnikom. Jasieński widzi w nich znaczne zagrożenie, zwłaszcza dla klasy niższej, narażonej na okaleczenia i utratę zatrudnienia, a co za tym idzie – także środków do życia.
Jasieński podejmuje również problematykę świadomości klasowej. W jego ujęciu maszynami zarządza burżuazja, która czerpie z tego zyski i nie musi się martwić o przyszłość. Tymczasem robotnicy są zagrożeni przez maszyny, okaleczani przez nie i pozbawiani zarobku. Urządzenia stanowią zatem kapitał burżuazji, który doprowadzi ostatecznie do klęski klasy robotniczej. Jasieński zwraca uwagę, że taka przyszłość jest korzystna tylko dla jednej grupy społecznej, robotnicy zaś mogą liczyć jedynie na wyzysk i śmierć. Wszystko to prowadzi do strajku generalnego, ale Jasieński przewiduje, że wszystko zostało już przesądzone i nie ma ratunku przed taką przyszłością.
W tekście Jasieńskiego zostaje podjęta też problematyka relacji międzyludzkich, które zmieniają się pod wpływem maszyn. Przykładem jest relacja Berga i Izoldy, okrutnie zmieniona przez tramwaj, który pozbawił kobietę nóg. W opowiadaniu nawet stosunki płciowe są przyrównywane do pracy maszyn. Technologia wpływa na każdy aspekt życia i zaburza wszelkie relacje oraz stosunki międzyludzkie, negatywnie oddziałując na ludzką psychikę.
W wątku Berga, który trzyma w domu odcięte nogi, a następnie je traci, można się dopatrywać problematyki zaburzeń psychicznych, na które wpływa obecność maszyn. To one doprowadzają ostatecznie inżyniera do obłędu, przez co po wizycie na komisariacie budzi się on w kaftanie bezpieczeństwa, a potem widzi zmarłą kobietę.
W opowiadaniu Jasieńskiego przyszłość jest już zdefiniowana przez maszyny, które destrukcyjnie wpływają na społeczeństwo. Nie ma jednak już przed tym odwrotu – nie da się uciec, a ludzie sami właściwie spowodowali utratę swojego statusu.
Aktualizacja: 2025-10-12 15:28:44.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.