„Ziele na kraterze” to powieść Melchiora Wańkowicza. Ukazuje ona jego życie rodzinne oraz dorastanie dwóch córek, Marty i Krystyny. Po raz pierwszy opublikowana została w roku 1957. Posiada ona wyraźnie zarysowany autobiograficzny i pamiętnikowy charakter. W tekście Wańkowicza można wskazać wiele uniwersalnych motywów literackich.
Spis treści
Wańkowicz przybliża czytelnikom losy swoje, żony oraz dorastających córek od momentu ich narodzin. W jego dziele zatem bardzo ważny jest motyw rodziny, wokół którego dzieje się akcja powieści. Autor opowiada o wydarzeniach, jakie miały miejsce w jego najbliższym otoczeniu - narodziny dzieci, wspólne wyjazdy, dorastanie córek, budowa własnego domu, kontynuacja nauki dziewczynek. Narrator opisuje blaski i cienie takiego życia, jednak nie ulega wątpliwości, że jest ono szczęśliwe. Przerywa to jednak wybuch II wojny światowej, w wyniku którego rodzina zostaje rozdzielona.
Jednymi z głównych bohaterek powieści są Krysia i Marta, córki Wańkowicza. Ich życie opisane jest tutaj już od momentu narodzin, dlatego można mówić o tym dziele w kontekście motywu dorastania. Wańkowicz opisuje swoje córki jako niemowlęta, potem dzieci, następnie nastolatki, aż wreszcie dorosłe kobiety, decydujące samodzielnie o swoim dalszym życiu. Autor ukazuje jak wraz z żoną wspierał córki w ich decyzjach, spędzał z nimi czas, pomagał rozwijać pasje, a ostatecznie pozwolił podążyć własną drogą, nawet jeśli tak jak w przypadku Krysi kończyła się ona śmiercią w powstaniu warszawskim.
Losy rodziny Wańkowicza zostały - tak jak w przypadku wielu innych - naznaczone na zawsze wybuchem II wojny światowej. Wraz z rozpoczęciem konfliktu, członkowie rodziny są zmuszeni do rozdzielenia się. Wańkowicz staje się korespondentem wojennym, Marta emigruje do Stanów Zjednoczonych, a Krysia z matką dbają o dom rodzinny. Wojna zabiera także jedną osobę, czyli Krysię, która bierze udział w powstaniu warszawskim. Zbombardowany zostaje także dom Wańkowiczów na Żoliborzu. II wojna światowa odciska zatem swój trwały ślad na rodzinie i sprawia, że już nigdy nie jest ona taka sama jak wcześniej.
Z motywem wojny wiąże się także motyw powstania warszawskiego. Rodzina Wańkowiczów jest w nie bezpośrednio zaangażowana. Ich dom odwiedzają żołnierze AK, ludzie działający w podziemiu oraz przyszli powstańcy. Wszystko to za sprawą Krysi, która dołącza do akcji patriotycznych. Gdy wybucha powstanie, bierze także udział w walkach. Krysia ginie szóstego dnia powstania, po czym zostaje pochowana w zbiorowej mogile, co odkrywa potem jej matka, szukając informacji o swojej córce. Powstanie zabiera zatem osobę z rodzinę Wańkowiczów i na zawsze wpisuje się w jej historię.
Ze względu na obecność wojny i powstania w powieści Wańkowicz zawiera też motyw śmierci. Pojawia się on już na samym początku powieści, gdy wspomniane zostaje odejście braci Zofii jeszcze przed narodzinami Krysi. Sprawia to, że matka jest bardzo troskliwa w stosunku do córki. Sama Krysia z kolei ginie podczas walk w powstaniu warszawskim. Śmierć przychodzi zatem po jedną z najmłodszych członkiń rodziny Wańkowiczów, nie po starsze osoby, co mogłoby się wydawać bardziej naturalne. Jest ona wpisana w losy rodziny i zmienia jej kształt na zawsze.
Aktualizacja: 2025-04-08 21:21:53.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.