„Ziele na kraterze” Melchiora Wańkowicza to poruszająca, autobiograficzna opowieść o życiu rodziny autora, w szczególności o dorastaniu jego córek – Krystyny i Marty. Powieść ukazuje codzienne życie rodziny Wańkowiczów, pełne humoru, ciepła, rodzinnych rytuałów i zabaw, a także edukacyjnych wyzwań stawianych dziewczynkom przez ojca. Tłem opowieści są m.in. wyjazdy wakacyjne do rodzinnych majątków, lekcje patriotyzmu, pierwsze dziennikarskie próby Marty oraz miłość i duma ojca z osiągnięć swoich dzieci. „Domeczek” na warszawskim Żoliborzu – rodzinny dom – staje się symbolicznym centrum świata, pełnym czułości i wspólnoty, ale także miejscem, z którego bohaterowie ruszają w podróż ku dorosłości i nieuchronnym przemianom.
Mimo pogodnego i ciepłego tonu większości opowieści, nad książką unosi się cień tragedii – śmierci Krystyny, która zginęła jako łączniczka w powstaniu warszawskim. Autor nie potrafi pogodzić się z jej utratą i to właśnie pamięci córki poświęca swoje dzieło. Książka, napisana z ojcowską czułością i ogromnym ładunkiem emocjonalnym, staje się próbą zachowania rodzinnej historii i wartości dla przyszłych pokoleń. „Ziele na kraterze” to zarazem afirmacja życia, jak i refleksja nad jego kruchością – dzieło, w którym humor przeplata się z bólem, a osobiste losy bohaterów splatają się z historią Polski XX wieku.