Stylizacja biblijna - co to jest i czym się charakteryzuje?

Wiele utworów na przestrzeni wieków czerpało z dorobku literackiego, jakim jest Biblia. Ta specyficzna księga religijna posiada bowiem swój charakter jako dzieło literackie, który niesie za sobą duże pokłady znaczeniowe oraz artystyczne. Upodabnianie swojego dzieła do Biblii nazywamy Stylizacją biblijną.

  • Cechy stylizacji biblijnej
  • Przykłady stylizacji biblijnej
  • Cechy stylizacji biblijnej

    Stylizację biblijną najprościej określić można jako naśladowanie charakterystycznych cech języka biblijnego w innych utworach literackich. Utwór nabiera przez to pewnego patetycznego, zwięzłego stylu o archaicznym wydźwięku. Cechami stylizacji biblijnej są:

    • paralelne konstrukcje składniowe - równoległe występowanie podobnych zdań, fragmentów zdań czy słów w poszczególnych fragmentach tekstów
    • prostota składniowa - niewiele zdań wielokrotnie złożonych, rozpoczynanie zdań spójnikami
    • używanie imiesłowowych równoważników zdań z imiesłowem zakończonym na –łszy, –wszy 
    • słownictwo i szyk naśladujące przekład biblijny - w wypadku Polski będzie to przekład Jakuba Wujka z XVI wieku
    • powtarzanie spójników
    • przydawka dzierżawcza (mój, twój) po wyrazie określanym - np. "Oto matka twoja." 
    • wyraziste obrazowanie - rozbudowane analogie i symbolika
    • posługiwanie się przypowieściami, sentencjami i maksymami 

    Przykłady stylizacji biblijnej

    Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego - Adam Mickiewicz

    W dziele tym Mickiewicz wyraża swoje poglądy polityczne na temat emigracji Polskiej po klęsce powstania listopadowego. Krytykuje podziały rodzące się wtedy na łonie emigracji, jako stanowiące zagrożenie dla jedności narodowej. "Księgi" stanowią podstawę mesjanizmu polskiego, ponieważ kreślą Polskę w roli Chrystusa Narodów i arki dla ideałów chrześcijańskich. Cały tekst stylizowany jest na przypowieść ewangeliczną, co dobitniej podkreśla jego treść oraz nadaje odpowiedni patos przedstawianej problematyce.

    Anhelli - Juliusz Słowacki

    Poemat będący wizją i próbą duchowego zrozumienia kaźni zesłańców Polskich na Syberii. Tytułowy Anhellim to młodzieniec przemierzający "białe piekło" Syberii wraz z Szamanem niczym Dante z Wergiliuszem. Słowacki pesymistycznie ocenia jednak poświecenie oraz cierpienia zesłańców, nie widząc w nich możliwości odkupienia dla ojczyzny. Stylizacja biblijna nadaje utworowi odpowiedniego klimatu, patosu i wydźwięku. Wielu znawców tematu sugeruje również, że poemat miał być odpowiedzią na wyżej wymieniony tekst Mickiewicza, który również przybierał formę biblijnej przypowieści.

    Kazania sejmowe - Piotr Skarga

    Swoje kazania sejmowe ksiądz Piotr Skarga pisał swoje oracje prawdopodobnie w celu wygłoszenia ich na mszach przed obradami. Kapłan napomina w nich zebranych o trawiących Rzeczpospolitą problemach, wzywa do ich naprawy i przemyślenia wielu godzących w ojczyznę zachowań. Skarga wyraźnie nadaje swoim kazaniom stylistykę biblijną, chcąc upodobnić je do wypowiedzi proroków. Widać w tym pewną logikę, ponieważ Bóg również wysyłał do Izraelitów właśnie takich duchowych przywódców, by napominali lud i zapobiegali jego nieszczęściu. Skarga widzi zapewne swoje kazania właśnie jako takie napomnienie ludu Polski, dlatego musi mieć ono odpowiedni biblijny charakter.

    Potop - Henryk Sienkiewicz

    Henryk Sienkiewicz w swojej Trylogii często stosuje język o stylizacji biblijnej. Dostrzec go możemy np. w Potopie na przykładzie pierwszej rozmowy Kmicica i Oleńki oraz opisu obrony Jasnej Góry. Autor stylizuje język swojego dzieła z dwóch powodów. Pierwszym jest rzecz jasna nadanie mu pewnego starodawnego charakteru, budowanie przez to klimatu XVII - wiecznej Rzeczpospolitej na łamach dzieła. Ludzie tamtych czasów byli niezwykle religijni, a swój sposób wypowiedzi czerpali między innymi z pism Starego i Nowego Testamentu. Dlatego też Sienkiewicz uznał, że przemycanie przez jego bohaterów pewnych zwrotów lub składni będzie pasowało do kreowanej przez niego wizji. Drugim powodem jest nadanie Trylogii podniosłego i patetycznego charakteru. Obrona Jasnej Góry jest częścią Polskiej martyrologii narodowej, przez co autor chciał jej opisowi nadać odpowiednio podniosłego charakteru. Ze względu na to użył sformułowań biblijnych, które najbardziej pasowały do charakteru przedstawionych scen. 


    Czytaj dalej: Kim był człowiek zlagrowany? Cechy, przykłady w literaturze

    Ostatnia aktualizacja: 2022-07-31 15:35:04