Historiografia - definicja, cechy

Człowiek od niepamiętnych czasów potrzebował zapamiętywać to, co było wcześniej. U zarania dziejów komponował legendy, przekazywane ustnie między członkami swojej społeczności. Wiele kultur zapamiętywało swoje dzieje poprzez akty sztuki, malowidła naskalne lub pieśni. Jednak wraz z wynalezieniem pisma narodził się nowy sposób utrwalenia historii. Pisanie o niej, niekoniecznie w dzisiejszym kontekście naukowym, nazywamy historiografią. Samo znaczenie tego pojęcia zmieniało się jednak w czasie, szczególnie jeżeli porównamy właśnie współczesność oraz wcześniejsze epoki.

  • Historiografia - co to znaczy?
  • Formy historiografii
  • Historiografia - co to znaczy?

    Wyraz "historiografia" pochodzi od greckich słów oznaczających badanie oraz zapisywanie. Znaczy ono wiec tyle, co wyrażenie "dziejopisarstwo". Najprościej rzecz ujmując, oznacza dział piśmiennictwa obejmujący gatunki historyczne. Historiografia obejmuje całokształt pracy historyka wraz z jego produkcją dziejopisarską.

    To jednak współczesna definicja, gdzie często rozumie się to pojęcie jako naukę ścisłą. Tymczasem historiografia posiada swoje korzenie już w starożytności (sławny Grecy Tukidydes i Herodot), a najbardziej rozwinęła się w okresie średniowiecznym. Wtedy to zaliczano ją do literatury pięknej. Stanowiła wtedy jedno z głównych gałęzi piśmiennictwa i miało na celu szukanie w przeszłości uniwersalnych wzorców postępowania bądź uświetnianiu danych czynów. Jak widać, nie była więc obiektywna w rozumieniu współczesnych uczonych. Inne były też wchodzące w jej skład gatunki.

    Formy historiografii

    W średniowieczu wyróżnić możemy kilka z nich. Przede wszystkim kronikę. Prowadzona w sposób chronologiczny, nie analizowała opisywanych wydarzeń, ale często zawierała komentarz autora. Kronika obejmować mogła historię świata, państw, dzieje narodów, ludów, regionów, władców itp. Zaliczana jest do epiki, łączyła bowiem elementy powieści, legendy oraz baśni. Słynna Kronika Galla Anonima to dobry przykład kroniki pisanej jako panegiryk - utwór o charakterze pochwalnym, w tym wypadku Bolesława Krzywoustego i wybranych Piastów.

    Innym przykładem historiografii średniowiecznej są gesta - opisy czynów. Były to niezwykle swobodne dzieła historyczne, które sławiły znaczące dokonania np. rycerzy lub świętych. Dobrym przykładem gesta może być Pieśń o Rolandzie, opisująca w sposób epicki szczegóły ataku basków na siły Karola Wielkiego w Hiszpanii. Gesta służyły jednemu z celów historiografii średniowiecznej, czyli ukazywaniu pozytywnego wzorca do naśladowania. Podobne w swoim wydźwięku są też hagiografie, czyli żywoty świętych.

    Oprócz tych trzech warto również wymienić inne formy historiografii, które nie kojarzą się z opracowaniami naukowymi. Będą to m.in. biografie, pamiętniki i wspomnienia. Pisane z perspektywy jednej osoby, już od starożytności służą ludziom do odtwarzania wydarzeń sprzed wieków. Wystarczy wspomnień np. O wojnie galijskiej Juliusza Cezara. Niestety, ujawnia się tutaj po raz kolejny znacząca cecha dawnej historiografii - nie starała się ona zazwyczaj być subiektywna, a często przedstawiała wręcz pewien z góry ustalony punkt widzenia na historię. Współcześnie również wielu nierzetelnych naukowców może w ten sposób postępować, jednak przyjętą normą jest zachowanie bezstronnego i obiektywnego spojrzenia na opisywane wydarzenia.


    Czytaj dalej: Kim był człowiek zlagrowany? Cechy, przykłady w literaturze

    Ostatnia aktualizacja: 2022-10-14 13:12:39