Tekst główny i poboczny - co to jest?

Dramat jest jednym z trzech głównych typów literackich obok epiki i liryki. Takie utwory mają specyficzną budowę, ponieważ są pierwotnie przeznaczone do wystawienia teatralnego, wtórnie do czytania. Z tego względu nie występuje zazwyczaj tekst ciągły, a pojawiają się jedynie dialogi i monologi. Można spotkać się również z pojęciem tekstu głównego i pobocznego, zwanego również didaskaliami.

  • Dramat — definicja, cechy
  • Tekst główny — serce dramatu
  • Tekst poboczny, czyli didaskalia
  • Dramat — definicja, cechy

    Dramat pochodzi ze starożytnej Grecji (gr. drama — działanie) i jest przeznaczony do wystawienia teatralnego. Zwykle ma charakter fabularny z akcją dążącą do punktu kulminacyjnego. Najczęściej podzielony jest na sceny, które składają się w akty. Można wyróżnić dwa podtypy — tragedię (przedstawienie konfliktu tragicznego, który jest główną siłą napędową utworu, zakończony klęską głównego bohatera) oraz komedię, czyli utwór pogodny o pozytywnym zakończeniu, z elementami komizmu (humoru). Wyróżnia się również dramat właściwy, czyli połączenie w utworze cech komicznych i tragicznych (dawniej nazywaną tragikomedią).

    Tekst główny — serce dramatu

    Na tekst główny składają się monologi i dialogi, czyli elementy wypowiadane przez bohaterów na scenie. Jest zapisany w centralnej części strony, a wypowiedzi poszczególnych bohaterów poprzedzone są ich imieniem. To właśnie one budują fabułę oraz pozwalają czytelnikowi (widzowi) na poznanie fabuły. Jest to najważniejszy element dla aktora, który musi w odpowiedni sposób przedstawić tekst, aby był zrozumiały i ciekawy dla widza w teatrze. W momencie czytania dramatu to właśnie tekst główny pozwala na zapoznanie się z wydarzeniami utworu oraz zrozumienie jego przesłania. Dialogi budują głównie fabułę oraz pozwalają na poznanie relacji między bohaterami. Monologi natomiast dają możliwość lepszego poznania danego bohatera, jego motywacji i pragnień.

    Tekst poboczny, czyli didaskalia

    Tekst poboczny (z języka greckiego nazywane również didaskaliami, co oznacza dosłownie instrukcję) jest zbiorem wielu cennych wskazówek dla reżysera i aktorów, aby przedstawić dramat w sposób zbliżony do wizji autora. Najczęściej zapisany jest mniejszą czcionką z boku strony, stąd nazywa się go tekstem pobocznym. Zawiera dwa rodzaje informacji — na temat warstwy wizualnej sztuki oraz ekspresji bohatera.

    Opis przestrzeni

    Informacje na temat wyglądu scenografii znajdują się najczęściej na samym początku dramatu. Didaskalia informują czytelnika lub reżysera, czy sztuka rozgrywa się we wnętrzach pałacu, zwykłej chacie wiejskiej czy też na otwartej przestrzeni. Ze względu na to dobierane są odpowiednie dekoracje, aby przedstawić tekst w sposób autentyczny i spójny. Ciężko byłoby wczuć się widzowi w fabułę sztuki, gdyby „Wesele” rozgrywało się w średniowiecznym pałacu, a nie prostej wiejskiej chacie przygotowanej na zabawę po zaślubinach. Jeśli kolejne sceny lub akty rozgrywają się w innych miejscach, informacja ta pojawia się na samym początku danego fragmentu, przed tekstem głównym.

    Bohaterowie — ekspresja i sposób bycia

    Didaskalia mogą ukazywać również informację na temat strojów i wyglądu danego bohatera. Są zamieszczone najczęściej przed wypowiedzią bohatera lub w jej trakcie, jeśli nagle zmienia się jego ekspresja lub emocje. Dodatkowo można odnaleźć tam wskazówki o sposobie wypowiadania określonych fragmentów. Zmienia to całkowicie zrozumienie takiej wypowiedzi, dlatego stanowi tak ważny element dla pracy aktora. Inaczej zrozumiany tekst wypowiedziany szeptem, a całkiem inaczej wykrzyczany lub z elementami ironii.


    Czytaj dalej: Kim był człowiek zlagrowany? Cechy, przykłady w literaturze

    Ostatnia aktualizacja: 2023-01-10 15:26:48