Pojawienie się niektórych stylów w sztuce powodowało ich dominację w przestrzeni architektury, malarstwa oraz literatury. Cechy charakterystyczne danego nurtu były na tyle rozbudowane, iż możliwe stało się wykorzystywanie ich w wielu formach wyrazu artystycznego. Do takich stylów artystycznych zaliczyć można secesję.
Spis treści
Secesja to obecny w ostatnim dziesięcioleciu XIX wieku i pierwszej dekadzie XX wieku styl w sztuce. Głównym założeniem secesji była chęć połączenia różnych dziedzin sztuki – w rezultacie secesji można poszukiwać zarówno w rzeźbiarstwie, literaturze, malarstwie oraz grafice. Nazwa nurtu wywodzi się od łacińskiego słowa secessio, które oznacza „wycofanie się” lub „odstąpienie”. Nazewnictwo związane jest przede wszystkim z drugą ideą, jaka przyświecała secesji, tj. odejściem od sztuki w ujęciu akademickim oraz odrzuceniem założeń sztuki dawniejszej, a więc inspirowania się tradycją. Dużą rolę w kształtowaniu się secesji odegrało znużenie społeczeństwa wyrobami tworzonymi za sprawą produkcji fabrycznej, a więc masowej i nieoryginalnej.
Secesja charakteryzuje się przede wszystkim wykorzystywaniem w dziełach elementów asymetrycznych, bogatym przedstawieniem bądź opisem przyrody w jej szczegółowej formie oraz wykorzystywaniem ornamentów roślinnych. Twórcy secesyjni inspirowali się m.in. sztuką japońską, w której dużą rolę odgrywała symetria, linie oraz kolorystyka. Sztuka secesyjna dążyć miała przede wszystkim do uczynienia przedmiotów codziennego użytku estetycznymi – a w założeniu artystycznym – do przedstawienia dnia codziennego w estetycznej formule.
W secesji natura przedstawiana była na wiele sposobów i stanowiła główne źródło inspiracji twórców zrzeszonych tym nurtem. Starali się oni przenieść do sztuki nie tylko obrazy ptaków czy kwiatów, ale również owadów i ryb. Zgodnie z ideą dotyczącą syntezy sztuk twórcy secesyjni korzystali z bogatego wzornictwa w celu przygotowania odpowiedniego wydania swoich książek. Secesję odnaleźć można więc m.in. na wielu podręcznikach botanicznych z tego okresu, na rozprawach poświęconych badaniom zoologicznym oraz książkach podróżniczych. Inspiracja Japonią realizowała się za sprawą wykorzystywania motywów ważek i żurawi, jako charakterystycznych dla sztuki japońskiej.
Secesja jako popularny styl w sztuce bardzo szybko zyskał na popularności. Narodzin nurtu należy upatrywać w angielskim ruchu artystycznym o nazwie Arts and Crafts. Działalność ruchu stanowiła odpowiedź na przyśpieszającą i niszczącą twórczość oryginalną produkcję fabryczną. Wśród głównych założycieli secesji wyróżnić należy Williama Morrisa. Był to angielski projektant oraz pisarz. Nie zgadzał się on z rozpowszechnioną na świecie produkcją masową, uważał ją za nieludzką i nieestetyczną. Był zafascynowany funkcjonalnym układem pomieszczeń w domach i sam sporządził plan własnego, co stanowiło początek idei secesji. Pozytywnie odnosił się do sztuki tradycyjnej, szczególnie rękodzieła, które – jego zdaniem – nosiło znamiona prawdziwych i oryginalnych dzieł. Był on autorem utworu „Raj ziemski”, w którym dużo miejsca poświęcił reinterpretacji dawnych mitów germańskich oraz greckich.
Secesja w Polsce wiążę się z epoką Młodej Polski. Nie należy jednak utożsamiać tej epoki bezpośrednio z owym nurtem artystycznym – Młoda Polska była zjawiskiem o wiele szerszym, a secesja, podobnie jak inne style, przenikała do polskiej twórczości tego okresu i znajdowała swoje miejsce: szczególnie w dziełach grafików i malarzy. Najpopularniejszym reprezentantem secesji w Polsce był Stanisław Wyspiański – polski poeta, dramaturg, malarz oraz grafik, który jednak sam odżegnywał się od określania jego twórczości „secesyjną”. Warto pamiętać o tym, że dorobek Stanisława Wyspiańskiego jest bardzo bogaty. Wśród wielu prac artystycznych (w tym witraży i obrazów) w literaturze polskiej Wyspiański zasłynął przede wszystkim swoimi dramatami. Do najbardziej znanych należą:
Secesja to styl artystyczny, który największy wpływ miał na sztukę malarską i grafikę oraz rzeźbę. Wśród polskich artystów tego nurtu wyróżnić należy bez wątpienia Józefa Mehoffera, Wacława Szymanowskiego oraz Xawerego Dunikowskiego. Ich twórczość skupiała się na rzeźbie (Szymanowski i Dunikowski) oraz sztuce witraży (Mehoffer). Ośrodkiem kulturalnym secesji polskiej był Kraków.
Secesja jest jednym z nurtów modernistycznych, a więc sztuki nowoczesnej. Jego założenia są więc tożsame z szeroko rozumianą awangardą artystyczną, do której głównych cech należą przede wszystkim tworzenie nowych koncepcji sztuki i dzieła artystycznego, zamiłowanie do artystycznych eksperymentów (również łączenia kilku nurtów w jednym dziele) oraz wykorzystywanie oryginalnych technik i tworzyw, dzięki którym możliwe staje się wykreowanie oryginalnej formy dzieła. Bardzo często ruchy awangardowe zaangażowane były w sytuację polityczną swojego kraju – z tego powodu wiele dzieł – również autora koncepcji secesji Williama Morrisa – stanowią komentarz do obserwowanej przez niego sytuacji społeczno-politycznej i własnych, osobistych upodobań politycznych. Secesja jako nurt artystyczny uwidacznia się przede wszystkim w architekturze i rzeźbie – w Polsce odnaleźć można jej ślady m.in. w warszawskich Łazienkach (pomnik Chopina) oraz w Muzeum Narodowym w Warszawie (dzieło rzeźbiarskie „Mickiewicz po improwizacji”). W literaturze secesja bardzo często występuje wraz z innymi nurtami modernistycznymi, takimi jak symbolizm czy impresjonizm i – wspólnie z nimi – tworzy oryginalność dzieła, jak w przypadku dramatów Wyspiańskiego.