Franciszek Zabłocki w roku 1786 przygotował przerobiony utwór francuski, który dziś jest znany pod tytułem „Król w kraju rozkoszy”. Dzieło to przedstawia pewne wydarzenia, które rozgrywają się w tytułowym Kraju Rozkoszy, w którym zawiązuje się pewna intryga. Jej celem jest powstrzymanie władcy od ożenku z Ludwilą. W dziele Zabłocki umieścił wiele nawiązań do współczesności, dlatego też w utworze można dostrzec pewne nawiązania do sarmatyzmu.
Spis treści
Warto przypomnieć sobie, czym właściwie był sarmatyzm. Za popularność tego określenia odpowiadają działacze polskiego oświecenia. Tak nazywano ideologię wyznawaną przez polską szlachtę od XVI do drugiej połowy XVIII wieku, czyli w czasach aktywności twórczej Zabłockiego właśnie. Było to przekonanie dotyczące tego, że obywatele Rzeczpospolitej Obojga Narodów pochodzenia szlacheckiego wywodzą się od Sarmatów, starożytnego ludu, który równocześnie miał zamieszkiwać tereny między Wołgą a Donem. Jednym z podstawowych założeń sarmatyzmu była niemal anarchiczna wolność szlachty od obowiązków i zobowiązań wobec państwa, idealizowanie życia wiejskiego, a także pełne skupienie się na własnych interesach i korzyściach. Sarmatyzm był niezwykle obecny w literaturze baroku, którą zresztą ukształtował. Formował też światopogląd i obyczajowość szlachty polskiej.
Zabłocki tworzył w okresie, kiedy sarmatyzm wciąż pozostawał popularną ideologią. Nie można się zatem dziwić, że jest obecny również w sztuce „Król w kraju rozkoszy”. Dzieło to przede wszystkim stanowi pogłębioną refleksję na temat ludzkiej natury i egzystencji, jest też parodią innych dzieł literackich. Zabłocki przemycił w nim wiele aluzji do spraw jemu współczesnych, do postaw i poglądów reprezentowanych przez szlachtę, a także nawiązywał do rządów króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Sarmatyzm przebija przede wszystkim w relacji obywateli i poddanych z władcą. Król nie radzi sobie z władzą, myśli o abdykacji, jest krytykowany przez dwór i zawiązują się przeciwko niemu spiski. Sam zajmuje się wyłącznie swoimi prywatnymi sprawami, takimi jak ożenek. Poddani nic sobie nie robią z niego, również zajmują się swoimi sprawami i tak przyziemnymi kwestiami, jak jedzenie, uczty i zabawa. Kraj jest pozbawiony solidnej władzy i pozornie wydaje się szczęśliwym miejscem do życia, pełnym swobód i wolności, jednak za kulisami toczą go liczne problemy, podobnie jak działo się to w przypadku sarmackiej Polski. Kraj Rozkoszy to zatem metafora tego, jak funkcjonowała Rzeczpospolita Obojga Narodów pod rządami szlachty upojonej własną wolnością i przywilejami, co ostatecznie doprowadziło do katastrofy.
Aktualizacja: 2025-12-02 22:31:07.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.