Franciszek Zabłocki jest jednym z najwybitniejszych twórców polskiego oświecenia. W swoich pracach badał życie mieszczańskie, jego zalety i wady, oraz komentował życie szlachty i społeczeństwa polskiego XVIII wieku. Jako uważny obserwator i utalentowany pisarz, potrafił przedstawiać prawdę, która często była niewygodna dla przekonanej o swojej doskonałości szlachty, dodając do niej humor, umożliwiający odbiorcom, nawet tym najbardziej zapalczywym, refleksję nad własnymi wadami. „Fircyk w zalotach” to jedno z najbardziej znanych dzieł Zabłockiego, w którym autor analizuje problem miłości oraz wpływ szlacheckich pozorów, obyczajów i konwenansów na relacje międzyludzkie, pokazując, jak mogą one prowadzić do nieporozumień i oddalać zakochanych. Dzieło pozostaje aktualne do dziś, ponieważ wciąż wielu ludzi zamiast kierować się własnymi uczuciami, poddaje się oczekiwaniom innych lub społeczeństwa.
Spis treści
„Fircyk w zalotach” to utwór ukazujący, jak sztywne oświeceniowe konwenanse mogą utrudniać, a nawet niemal uniemożliwiać realizację uczuć między dwojgiem ludzi. Tytułowy Fircyk to szlachcic, który przyjeżdża na wieś, by odwiedzić przyjaciela Arysta, lecz jego prawdziwym celem jest ożenek z siostrą Arysta, Podstoliną. Fircyk stara się zdobyć jej serce, jednak jego podejście jest niezdarne, pełne grandiloquentnych słów i prób wykreowania siebie na namiętnego kochanka. Podstolina z kolei przyjmuje pozę wyniosłej i obojętnej damy, co prowadzi do wielu komicznych nieporozumień między nimi.
Dodatkowo, Fircyk przegrywa w karty z Arystem dużą sumę pieniędzy, co wywołuje w nim gniew i przemoc wobec służącego. Po wyjeździe Fircyka Podstolina zaczyna tęsknić za nim, a jej smutek zostaje podsłuchany przez Klarysę, żonę Arysta, która informuje Fircyka. Kiedy Fircyk i Podstolina próbują porozmawiać o swoich uczuciach, zostają nakryci przez Arysta, który błędnie interpretuje sytuację jako zdradę.
Służący Fircyka, Świstak, wprowadza Podstolinę w błąd, mówiąc jej, że jego pan planuje poślubić bogatą hrabinę. To wywołuje u Podstoliny rozpacz, gdyż uświadamia sobie, że jej początkowa postawa niedostępności mogła zrujnować jej szansę na małżeństwo z Fircykiem. Aryst, będąc nadal przekonanym o zdradzie, wpada w szał i wstyd.
W końcu Fircyk i Podstolina spotykają się przypadkowo i szczerze wyjaśniają sobie wszystkie nieporozumienia. Dochodzi do rozwiązania konfliktów z Arystem i Klarysą. Wszystko kończy się pomyślnie, gdy Fircyk i Podstolina wyznają sobie miłość i zawierają małżeństwo, które zostaje formalnie potwierdzone przez Arysta.
Dramat zaczyna się od „Ody”, wstępu napisanego przez Franciszka Zabłockiego z myślą o królu Stanisławie Auguście. W tym utworze Zabłocki sugeruje, że jego dzieło ma być dla króla chwilą wytchnienia od codziennych obowiązków i trudów związanych z rządzeniem. Autor przypomina, że nawet Jowisz, władca bogów w mitologii greckiej, zasługiwał na odpoczynek po wojnie z gigantami, więc tym bardziej król ma prawo do relaksu. Zabłocki podkreśla rolę dobrego władcy w harmonijnym rozwoju kraju oraz wyraża zaszczyt z możliwości przedstawienia swojego utworu monarsze. Najważniejsze jest jednak to, że autor liczy na to, iż komedia przyniesie królowi chwilę odprężenia od codziennych obowiązków. Zabłocki w ten sposób subtelnie podkreśla znaczenie sztuki w życiu każdego człowieka, zarówno zwykłego poddanego, jak i potężnego monarchy. Oda stanowi doskonały przykład lirycznego utworu, który ukazuje relacje między twórcami a dworem królewskim w XVIII-wiecznej Polsce.
Dramat rozpoczyna się od rozmowy dwóch służących: Świstaka, służącego Fircyka, i Pustaka, służącego Arysta. Z ich dialogu dowiadujemy się, że Fircyk odwiedził szlachcica Arysta na wsi. Jego prawdziwym celem jest jednak ubieganie się o rękę Podstoliny, siostry Arysta.
Akcja przenosi się na wieś, gdzie Fircyk próbuje zdobyć zainteresowanie i względy Podstoliny. Jego próby zdobycia jej serca są pełne egzaltacji i nienaturalnych manier, które zna z literatury, ale które w rzeczywistości prezentują się komicznie. Fircyk stara się naśladować wzorce zalotów, jednak jego poetyckie gesty tylko przyczyniają się do jego śmieszności i nie przynoszą zamierzonego efektu. Podstolina, widząc jego nachalność, reaguje przesadną obojętnością i staje się niedostępną, co również nie prowadzi do pozytywnego rezultatu. Oboje zamiast prawdziwego poznania się, uwikłani są w literackie konwenanse, które oddalają ich od siebie. Fircyk jednak nie rezygnuje i postanawia próbować nowych sposobów, by zdobyć jej serce.
Fircyk spotyka się z Arystem, który odkrywa, że jego gość jest w poważnych tarapatach finansowych. Fircyk przetracił większość swojego majątku na hazard i teraz desperacko szuka rozwiązania. Proponuje Arystowi grę w karty na pieniądze, a Aryst, mimo początkowego zdziwienia, zgadza się i szybko przegrywa dużą sumę. Rozczarowany, Aryst wyładowuje swoją frustrację na służącym Pustaku i przygotowuje się do podsłuchania rozmowy Fircyka z jego żoną, Klarysą.
Dochodzi do spotkania między Fircykiem a Arystem, podczas którego panowie omawiają wyniki nieudanej gry w karty, która dla Fircyka była zbawienna, a dla Arysta pechowa. Spotkanie staje się także okazją do wymiany filozoficznych poglądów na życie obu mężczyzn. Po pewnym czasie wydaje się, że emocje związane z hazardem i przegraną zostały zażegnane, a przyjaźń panów zostaje odnowiona. Aryst prosi Fircyka, by zorganizował wesele w jego domu, na co Fircyk, mimo swojego oporu, zgadza się i przyjmuje na siebie obowiązki organizacyjne. Postanawia udać się do Warszawy w celu załatwienia spraw związanych z przygotowaniami.
Zanim wyjedzie, spotyka się z Podstoliną, aby upewnić się, czy ich dotychczasowa gra pozorów nadal trwa, mimo że on sam nie ukrywa już swojego uczucia. Fircyk podejrzewa, że Podstolina ma podobne uczucia, ale nie jest pewien jej intencji i nie potrafi przełamać jej oporu. Ostatecznie decyduje się na wyjazd do Warszawy. Podstolina, pozostawiona sama, pozwala sobie na ujawnienie prawdziwych uczuć i żali po Fircyku, który przestał się starać o jej względy. Klarysa przypadkowo odkrywa jej lament i, choć początkowo informuje Fircyka o uczuciach Podstoliny, później zmienia zdanie, twierdząc, że nie jest pewna, czy rzeczywiście chodziło o Fircyka.
Rozmowy o relacjach damsko-męskich są przypadkowo podsłuchane przez Arysta, który, przekonany o romansie, bardzo emocjonalnie reaguje, nie chcąc przyjąć wyjaśnień, że to, co widział, dotyczyło Fircyka i Podstoliny, a nie Fircyka i Klarysy. Aryst, wzburzony i zrozpaczony, wyładowuje swoją złość na służącym Pustaku.
Nieporozumienie związane z domniemanym romansem Fircyka i Klarysy rozwija się w coraz bardziej komiczne i absurdalne konsekwencje. Kolejne spotkanie dwóch służących, Świstaka i Pustaka, przynosi zabawne dyskusje na temat wpływu alkoholu na życie codzienne i radzenie sobie z trudnościami. Aryst, rozmawiając ze swoją siostrą Podstoliną, porusza kwestie rzekomych przewinień Fircyka i Klarysy. Tymczasem Podstolina przypadkowo spotyka Świstaka, który żartobliwie informuje ją, że jego pan ma zamiar poślubić piękną hrabinę i cieszy się z nadchodzącego wesela. Ta wiadomość, choć fałszywa, wprawia Podstolinę w rozpacz, gdyż zdaje sobie sprawę, że jej pozorna obojętność wobec Fircyka mogła zniszczyć ich szansę na szczęście.
W końcu dochodzi do spotkania Fircyka i Podstoliny, gdzie wyjaśniają wszystkie nieporozumienia i wyznają sobie miłość. Ostatecznie rozwiązywana jest także sprawa, która dotyczyła domniemanej zdrady Klarysy i Fircyka. Po wyjaśnieniu wszystkich nieścisłości, panuje zgoda i klarowność między czwórką głównych bohaterów. Fircyk i Podstolina podpisują intercyzę małżeńską, która zostaje poświadczona przez Arysta i Klarysę. Oficjalnie stają się parą, obiecując sobie wzajemną miłość i wierność aż do końca życia. Cała sytuacja kończy się pomyślnie.
Aktualizacja: 2024-08-16 20:02:22.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.