„Echa leśne” to nowela Stefana Żeromskiego, napisana w 1905 roku i opublikowana rok później w tygodniku „Echa Kieleckie”. Jest pierwszą częścią opowieści o losach rodziny Rozłuckich, której kontynuację stanowi powieść Uroda życia. Utwór osadzony jest w realiach popowstaniowych i podejmuje temat lojalności, honoru oraz moralnych dylematów wynikających z konfliktu narodowego i rodzinnego. W centrum narracji stoi generał Rozłucki, wspominający historię swojego bratanka Jana, który zdezerterował z armii rosyjskiej, by walczyć w powstaniu styczniowym, za co został skazany na śmierć przez własnego stryja.
Nowela porusza problem dramatycznych wyborów jednostki rozdartej między powinnością wobec ojczyzny a lojalnością wobec państwa, któremu służy. Poprzez rozmowę bohaterów i opowieść generała, Żeromski ukazuje różne postawy wobec polskiego dążenia do niepodległości. Postać Jana symbolizuje patriotyzm i gotowość do poświęcenia, podczas gdy generał Rozłucki uosabia tragizm człowieka wiernego imperium, który staje się narzędziem jego represyjnej polityki. Nowela podkreśla również wpływ historii na losy kolejnych pokoleń, sugerując, że generał nie spełnił ostatniej woli skazańca, co stawia pytania o cenę wierności i zdrady.