Emily Jane Brontë - Dama Do Swej Gitary (The Lady To Her Guitar)

[Andrzej P. Zajączkowski]

Jego, co daleko na tych strunach grał

Serce troszczyć się przestało, jak tuszę;

Jakże więc twój dźwięk tak poruszyć by miał,

Stara gitaro, moją smutną duszę?

 

To tak, jakby słonecznych promieni moc

Gdzieś w dolinie głębokiej się ostała,

Gdy ciemna chmura, wichura i noc

Ich macierzystą kulę omotała.

 

To tak, jakby wśród szklistych potoku fal

Obraz wierzb cudnych zachował się ściśle,

Choć przed wielu laty swą siekierą drwal

Powalił był w kurz ich błyszczące liście.

 

A jednak gitaro, magiczny dźwięk twój

Wywołał łzy i westchnienia stłumione,

Na nowo wytrysnął starożytny zdrój,

Choć źródło jego było zasuszone!

 

I Emily:

For him who struck thy foreign string

I ween this heart hath ceased to care;

Then why dost thou such feelings bring

To my sad spirit, old guitar?

 

It is as if the warm sunlight

In some deep glen should lingering stay,

When clouds of tempest and of night

Had wrapt the parent orb away.

 

It is as if the glassy brook

Should image still its willows fair,

Though years ago the woodman’s stroke

Laid low in dust their gleaming hair.

 

Even so, guitar thy magic tone

Has moved the tear and waked the sigh,

Has bid the ancient torrent flow

Although its very source is dry!

[Nata_Kruk]

Dopisze tylko, że ta Dama, musi kochać grę na gitarze, skoro takie słowa popłynęły w wersy.

[Witalisa]

Też jestem pod wrażeniem urody tego wiersza, szczególnie "obrazu" wierzby.

(Ale te dwa pierwsze wersy... pośpiech?)

[Andrzej P. Zajączkowski]

@Witalisa Dziękuję za zainteresowanie i dobre słowo. Za krytyczną uwagę dziękuję równie mocno, spróbujmy poprawić.

Ogólny obraz przedstawiam sobie tak: Dama, sięgając po starą gitarę (old guitar), przypomina sobie mężczyznę (for him), który kiedyś - zgaduję, że dawno - na niej grał. Choć sądzi (I ween), że ten już zapomniał o niej (this heart hath ceased to care - dosłownie: to serce przestało dbać)) - jest tu niedomówienie - czy zapomniał o gitarze, czy chodzi o damę? Damie zapewne wypada zachować dyskrecję. Gitara ma zagraniczne struny (foreign string), zapewne oznacza to, że cała pochodzi z innego kraju - na przykład z Włoch? 

  

Emily napisała to tak: 

For him who struck thy foreign string I ween this heart hath ceased to care;

 

Przepiękny rytm, składnia raczej niebanalna, brzmi archaicznie i archaizmy zawiera (I ween zamiast I think i hath zamiast has). Archaicznie nie tylko dla nas, zgaduję że Emily sugeruje tu, że dama jest osobą z poprzedniej epoki. 

 

Przełożyłem to tak:

Jego, co daleko na tych strunach grał, serce troszczyć się przestało, jak tuszę;

Archaiczne tuszę reprezentuje równie archaiczne I ween, co wydaje mi się mieć sens. 

Natomiast nie podoba mi się - co daleko... - to rzeczywiście mój błąd - i tak, pośpiech, albowiem w moim pierwszym wyobrażeniu, ów mężczyzna grał damie na gitarze w jakimś obcym (foreign) kraju - we Włoszech na przykład. Stąd: daleko. Ale tego nie ma u Emily. Scena może dziać się w starej, wesołej Anglii, tylko gitara jest z importu. Zatem trzeba zmierzyć się ze słowem foreign. Obcych - nie, zagranicznych, nie. Zamorskich? W Anglii ma sens. Długość pasuje. 

 

Zatem poprawiony przekład brzmiałby:

Jego, co na twych zamorskich strunach grał, serce troszczyć się przestało, jak tuszę;

 

Mam nadzieję, że trafiłem. Pokornie proszę o opinię i ewentualne dalsze wskazówki. Proszę nie mieć litości. Emily zasługuje na dobre przekłady i zrobię co mogę aby takie były.

 

[Witalisa]

To jest rozmowa. Moim zdaniem (a podobne znalazłam w anglojęzycznym omówieniu) to jej serce przestało się troszczyć - stąd zdziwienie, że dźwięk gitary powoduje wzruszenie (i ta myśl rozwija się w całym wierszu). Gdyby on zobojętniał, to ona mogłaby trwać w sentymentach.

Po drugie: nie chodzi o obcy kraj, lecz o dźwięk, który zabrzmiał obco (gdy grał on).

Zatem można by tak:

 

O nim, co strunę potrącił fałszywą,

serce me dawno zapomnieć już chciało;

czemuż więc teraz poruszasz tak żywo

smutną mą duszę, o stara gitaro?

 

Archaizmy cenię i lubię. Tłumacz ma prawo do równoważnego obrazowania, jeśli ogólny sens jest zachowany.

Ciekawam, czy zdołamy coś uzgodnić.

 

 

[Andrzej P. Zajączkowski]

@Witalisa W rzeczy samej. Zupełnie źle zrozumiałem pierwsze wersy. Teraz to widzę. To jej serce już się nie troszczy o niego i to jest zupełnie normalna, wcale nie archaiczna składnia. Dziękuję za wskazanie właściwej drogi. O ile to jest już dla mnie jasne, nadal zmagam się z "foreign string". Oczywiście dałem nura w Google, ale tylko analiza p. Walkera wspomina o struck thy foreign string, a i to z naciskiem na struck, a nie foreign. Emily sugeruje, że człowiek ten zniknął z życia damy i może być, że skusiła go inna dama (fałszywa struna). Ale może chodzi o coś innego. Dźwięczy mi tu wers z Mandalay Kiplinga: "If you've 'eard the East a-callin', you won't never 'eed naught else." Wielu młodych ludzi opuszczało wtedy wyspy, żeby spróbować szczęścia za morzem. Foreign nie tłumaczy się jako fałszywy, ale jako obcy, zagraniczny. W pierwszym znaczeniu - zagraniczny. Może ta obca struna gitary oznacza, że mężczyzna ten opuścił damę, by wyjechać gdzieś - "where the best is like the worst," (też Mandalay). Z tą otuchą (to od tuszyć), układam to sobie tak:

 

O niego, co twą strunę trącił obcą,

To serce dbać już przestało, jak tuszę; 

Jakże więc możesz poruszać tak mocno

Stara gitaro, moją smutną duszę?

 

Wciąż jednak nie jestem przekonany, że to właściwe. Czy ktoś zechciałby zapytać kogoś uczonego w literaturze angielskiej, co Emily mogła mieć na myśli pisząc For him who struck thy foreign string...? 

[Andrzej P. Zajączkowski]

@Witalisa Zapomniałem skomplementować przekład, całkiem udany. Czy skusisz się na resztę? To wciąga.