"Ucieczka i przemiana": Na marginesie uchodźctwa

[befana_di_campi]

Powiedziała Poetka podczas odbierania literackiej nagrody Nobla 10 grudnia 1966 roku:

"Wasza Królewska Wysokość, Ich Królewskie Mości, czcigodni Słuchacze,

latem 1939 roku pojechała do Szwecji moja niemiecka przyjaciółka po to, aby tam odszukać Selmę Lagerlof i poprosić ją o pomoc w uzyskaniu azylu dla mojej Matki i dla mnie.

Miałam to szczęście, gdyż od młodości korespondowałam z Selmą Lagerlof, na dziełach której wzrastała moja miłość do jej Ojczyzny.

Książę-malarz [Eugeniusz Bernadotte] oraz pisarka przyczynili się do mego ocalenia.

Wczesną wiosną, w 1940 roku, po wypełnionym udręką czasie, przybyłyśmy do Sztokholmu. Dania i Norwegia były już pod niemiecką okupacją; nie żyła także wielka pisarka, zaś my: nie znając języka, ale znając tylko ludzi, odetchnęłyśmy wolnością.

Dziś, po dwudziestu sześciu latach, przypominam sobie słowa swojego Ojca, które ten, każdego dziesiątego grudnia w rodzinnym Berlinie, niezmiennie wypowiadał: obecnie świętują w Sztokholmie rozdanie nagród Nobla.

Teraz, dzięki werdyktowi Akademii Szwedzkiej, jestem uczestniczką w samym centrum tej uroczystości, odnosząc wrażenie urzeczywistniającej się bajki:

PODCZAS UCIECZKI
Cóż za huczne przyjęcie
po drodze -

Otulona
chustą wiatrów
Stopy w modlitwie piasku
co nigdy nie może wypowiedzieć Amen
gdyż musi
z płetwy przemienić się w skrzydło
by dalej -

Chory motyl
dowie się znów o morzu -
Ten kamień
z muchy inskrypcją
wsunął mi się do ręki

Zamiast ojczyzny
trzymam przemianę świata"

[Na podstawie: "Deutsche Nobel-Galerie - Von Theodor Mommsen bis Heinrich Boell" / Hrsg. v. Werner Hoefen. Percha a.Starnberger, 1972. - s.373-374. Tłumaczenie własne]

 

[Dagmara Gądek]

… powiedzieć, że z poruszeniem czytam wiersze N.Sachs, to powiedzieć niewiele; tutaj - w kolejnym przekładzie ( gratuluję, jest bardzo udany

Zaloguj się, aby zobaczyć zawartość.

).
Każde tłumaczenie pogłębia spojrzenie na wiersz, a dobór słów i skojarzeń otwiera przed czytelnikiem spectrum odniesień rezonujących w pierwotnym zamyśle Autora; tłumacze - aktywnie uczestniczą w procesie twórczym dalszych „życiorysów” wierszy ( już w innych językach, chwała im za to !).

 

Mam tomik N.S. w oryginale; zarówno przy jej wierszach, jak i P. Celana, doświadczam specyficznego bólu, który podskórnie pulsuje pod skorupą ich wierszy, bo to ( dla mnie) twórczość symboliczna, zamknięta, pisana ze ściśniętym płucem, z samego jądra bólu, wytartego pamięcią…

 

Jedyne, co poddaję tutaj pod własną wątpliwość, to słowo „ przemiana”, bo niestety w żadną w przypadku Noblistki nie wierzę…raczej w doraźnie wykształcone mechanizmy adaptacyjne, które, nawet nie do końca funkcjonowały, gdyż Nelly zmagała się z depresją. I wracała w wierszach do swojej młodzieńczej miłości, porzuconej w Berlinie… a pułapka pamięci, nie skutkuje przemianą. Pozdrawiam serdecznie; poruszona  

[Dagmara Gądek]

… tak, jedni tłumaczą dzieła literatury światowej, a ja muszę - siebie

Zaloguj się, aby zobaczyć zawartość.

.

Skąd ten skrót myślowy; otóż, dla mnie „ mieć” ( tutaj „ trzymać”) -  jest tożsame z „ być”, N.S., praktycznie nie zmieniając swego życia, zamieszkała w idei, nadziei na lepsze jutro i lepszy świat. 
Fakt jednak iż była tak straumatyzowana, lądowała na terapiach, świadczy bardziej o myśleniu życzeniowym, pewnej wyabstrahowanej projekcji na przyszłość. 
( W moim skromnym życiu, gdy w coś wierzę, oddaję temu cząstkę siebie, własną energię życiową stając się cząstką aktualnej Sprawy).

Dlatego polemizuję sobie z jej „ trzymaniem”, skoro sama była „ trzymana” przez przeszłość; można jednak też wyjść z założenia, że bez tej „ balustrady nadziei”, byłoby z Nią, noblistką … jeszcze gorzej, kto wie…

 

pozdrawiam

[befana_di_campi]

@befana_di_campi Zacytowany wiersz pochodzi z tomu "Flucht und Verwandlung", tzn. z tą "przemianą" utożsamiła się już sama Poetka, którą swego czasu uczyniłam - razem z Romanem Brandstaetterem - podmiotem mojej rozprawy habilitacyjnej n.t: "Dwugłos ocalałych Proroków - Nelly Sachs i Roman Brandstaetter próba konfrontacji".

Zamiast stricte typowo naukowego studium, wyszedł esej. Mój Opiekun naukowy śp. Prof. dr hab. Krzysztof Lipiński stwierdził, iż za dużo w tym tekście niepoprawnych [politycznie] stwierdzeń, z czego ja nie zamierzałam ustąpić.

Nelly Sachs także spotkała się z krytyką swoich współwyznawców. Ci bowiem zaanektowawszy wyłączność na własne cierpienie, nie byli w stanie pojąć, iż ta nie dość, że przebaczyła oprawcom, to jeszcze w wierszu "Kroki" ostrzegała prześladowanych, by ci nie stali się kiedyś "prześladowcami" [Auf dass die Verfolgten nicht Verfolger werden] ze zbioru "Sternverdunkelung". Stąd też ich zajadłość w momencie otrzymania przez Panią Nelly literackiej nagrody Nobla, która zdaniem wyznawców religii Holokaustu przede wszystkim należała się Paulowi Celanowi.

Przez lekturę tegoż drugiego niemal nabawiłam się depresji; Nelly Sachs cierpiała na schizofrenię  [par.: cykliczny motyw nękających ją "Głosów", chociażby w cyklu "CHOERE NACH DER MITTERNACHT"].

Dziękując serdecznie za komentarze, życzę wiele pięknych wierszy :)

[Dagmara Gądek]

… wszystko tak ciekawe, dziękuję :) Romana Brandstaettera niezwykle cenię, a fakt, że parę ulic od mojej, jego dziadek miał Skład olejowy, sprawia, że darzę wielkiego Tarnowianina szczególnym sentymentem, ( tarnowski antykwariat był tamtej jesieni   znakomicie wyposażony…)

Noblistka twierdziła, że metafory w jej wierszach są jej ranami; to niezwykle poruszające…
Nelly zapłaciła też swoją cenę za wolnomyślicielstwo i wyłamanie się z polityki grupy, ale i nie ona jedna ; Hannah Arendt też była posądzona o zdradę, gdy w przenikliwych diagnozach rozprawiała się z bierną (?) postawą Żydów wobec przemocy…

 

Poprawność polityczna w pracy naukowej ? ;)

Zaprzecza uczelnianemu etosowi niespkrępowanych poszukiwań prawdy, ale, cóż, jakie czasy, takie „ prawdy” ( przynajmniej na agendzie )…pozdrawiam miło i dziękuję za życzenia weny

Zaloguj się, aby zobaczyć zawartość.

, odwzajemniam :))

[befana_di_campi]

@Dagmara Gądek Droga Pani, odpowiedziałam wtedy mojemu Koledze  "Krzysiowi", że Pan Bogiem z powodu tytułu naukowego handlować nie będę. 

Co do Brandstaettera, to przez prawie 10 lat działałam w Jego Stowarzyszeniu założonym przez przyjaciela pisarza śp. X Prof. Jana Kantego Pytla. Ksiądz Prof. po jakimś czasie zrezygnował z prezesowania, później umarł, Stowarzyszenie zanikło, zostały pokonferencyjne publikacje, w tym także moje

Zaloguj się, aby zobaczyć zawartość.

. 

Widzę upadek humanistyki, lecz cóż? Takie czasy. Jeszcze muzyka się trzyma. Moja ukochana, klasyczna... 

decznie pozdrawiam, życząc artystycznych wzruszeń oraz nie tylko