Wystarczy mi tyle (wiedzieć)

[WiJa]

Nie mam i nigdy nie miałem komfortu, ale jeszcze wczoraj, wbrew pewnie wszystkim trudnościom, chciałem zmieniać i zmieniałem świat. Najpewniej dlatego, bo nie mogłem zmienić siebie i najbliższego otoczenia. Dlaczego więc od wczoraj zachowuję się tak, jakby mi na niczym nie zależało, jakbym wszystko stracił?
Bo człowieka już nie cieszy to, co ma, tylko człowiek martwi się tym, co miał, a już nie ma, chociaż właściwie czego żałować. Bo przecież to, co ma, co zostało, co zyskał, ile osiągnął, zdobył, przewidział, było i jest sto, tysiąckroć, a może i milion razy cenniejsze i ważniejsze od tego, co człowiekowi przepadło; a przynajmniej człowiek ma takie przekonanie, czy taką wiedzę (jeżeli błędna wiedza też jest wiedzą), że przepadło, o nieba, bezpowrotnie. Jakby to, co człowiek (całe życie, ile by nie żył) zrobił, osiągnął, dokonał, i to czego się dowiedział, i ile jeszcze może zrobić i wiedzieć, przestało być ważne, a nawet mogło kiedy zniknąć jak kamfora, a nie być więc pewne i stałe, wręcz nieśmiertelne i niezbędne, choćby jak amen w pacierzu.
Ale jednak chodzi za człowiekiem i prześladuje go to, co wczoraj zgubił, stracił, zaprzepaścił, nawet jeżeli, kto tam wie, czy to nie był i nie jest jego największy zysk i zwycięstwo, bo strata tego, w czym tkwił, a co go pochłaniało i obciążało nie do oderwania się na zdrowy rozum i czułe serce, nawet jeżeli nie koniecznie od tego, co było a nie jest. Ale w przeciwieństwie do tego, że szlachetność zobowiązuje do czegoś więcej, po pierwsze rozum i serce. Acz szlachectwo to jest mądrość serca i czułość rozumu.