Kroniki Joachima Szeklenberga

[honeybeeYT17]

Jeden z rozdziałów
"Ja, Joachim Szeklenberg, kronikarz z rodu hebrajskiego, w roku Pańskim MDLXXX, w cieniu spraw inflantskich, piórem mem spisuję opowieść o zajściu niezwykłem, które w dworku możnowładcy Mordechaja II, zwanego Krnąbrnym, się zeszło. Niech potomni znają czyny Hieronima Augusta Kazimierza Zygmunta Hermana, herbu Fjut, szlachcica z krwi a kosti, który w godzinie próby odwagą swą i rozumem chwałę zyskał.

Było to w lecie, gdy słońce wysoko stało, a ziemia mazowiecka w kurzawie się kąpała. Hieronim, pan na Hermanowicach Fjutowych, na dwór Mordechaja II w Brwinowie zaproszon został, by sprawy handlowe a sąsiedzkie omówić. Mordechaj, człowiek w handlu biegły, acz w mowie szorstki, dwór swój w przepychu trzymał, a Żydzi i chrześcijanie w zgodzie tam biesiadowali. Hieronim, choć ku kupcom hebrajskim niechęć żywił, dla sprawy Rzeczy Pospolitej próg ów przestąpił, bo w jedności siła, a wojna z Moskalem zgody wymagała.

Gdy biesiada w pełni trwała, a wino w pucharach lśniło, kurz na gościńcu się wzbił, a wrzask i tętent kopyt ciszę przerwał. To szlachta brwinowska, z dawna z Mordechajem w zwadzie, zajazd na dwór przypuściła. Prowodyrem był niejaki Roch Głowacki, szlachcic chciwy, co ziemie Mordechaja zagarnąć pragnął, pomawiając go o lichwę i zdradę. Zbrojni, szablami błyskając, mury dworku otoczyli, a wrzask ich jako wilcze wycie w uszy się wbijał.

W onej chwili trwogi, gdy goście w popłochu uciekać jęli, Hieronim, człowiek wojen zahartowany, spokój zachował. Zbroję, co w kącie stała, na się włożył, a szablę, krwią moskiewską znaczoną, w dłoń ujął. „Niechaj nikt nie mówi, że Hieronim Herman od walki uchylił się, gdy sprawiedliwość w szwank idzie!” – zawołał, a głos jego jako grom w sercach brzmiał. Mordechaj, choć w walce niebiegły, Hieronima poparł, zbrojnych swych wzywając, by mury dworku strzegli.

Bitwa sroga była. Szlachta brwinowska, w liczbie przeważająca, na bramy napierała, a strzały z kusz jako grad leciały. Hieronim, na czele garstki obrońców, szablą i kopiją drogę torował. Koń jego, Wierny, przez ogień i dym go niósł, a on sam, jak lew, w środku zamętu walczył. Roch Głowacki, ujrzawszy Hieronima, do pojedynku go wyzwał, lecz szabla Fjuta szybsza była – Roch, ranion w ramię, z pola ustąpił, a zbrojni jego w popłochu pierzchli.

Gdy kurz opadł, a wróg w lasy umknął, dwór Mordechaja ocalon został. Hieronim, choć ran kilka odniósł, stał wyprostowan, a oblicze jego spokojem jaśniało. Mordechaj, w podzięce, ucztę na cześć wybawcy wyprawił, a wino i miód lały się strumieniami. „Niechaj nie mówią, że Żyd z chrześcijaninem zgody nie trzyma” – rzekł Krnąbrny, a Hieronim, choć w sercu swym dawne urazy nosił, puchar wzniósł, bo w obliczu wroga wspólnego braterstwo się rodzi.

Tak tedy Hieronim August, herbu Fjut, chwałę swą pomnożył, a imię jego w Brwinowie i dalej sławionem było. Ja, Joachim Szeklenberg, świadkiem onych czynów byłem i piórem mem je spisałem, by prawda o odwadze i sprawiedliwości nie zginęła. Niech potomstwo wie, że w trudach i zwadach cnota tryumfuje, a szabla w ręku sprawiedliwego moc ma wielką.

Spisano w Brwinowie, roku Pańskiego MDLXXX, ręką własną."

Rozdział Ostatni
"Ja, Joachim Szeklenberg, kronikarz z rodu hebrajskiego, w roku Pańskim MDLXXXV, w cieniu starości i trudów żywota, piórem drżącym spisuję ostatni rozdział kroniki mojej, w której o losach Fjutowa Mazowieckiego, kryzysie solnym i klęsce głodu, jako i wygnaniu moim i braci moich, opowieść snuję. Niech potomstwo zna trudy onego czasu, gdy sprawiedliwość w sercach ludzkich ustąpiła, a ja, w Łęczycy zwanej Łodzią, żywot swój kończę.

Było to w czasie, gdy zima sroga ziemię mazowiecką skuła, a lato suszą spaliło plony. W Fjutowie Mazowieckim, kędy dawniej dostatek panował, sól, skarb bezcenny, w cenie złota stanęła, bo drogi handlowe Moskal i Tatarzyn zamknęli. Bez soli trzoda marniała, a ludzie, chleba i strawy pozbawieni, w głodzie pogrążeni byli. Klęska głodu jak morowa zaraza włościan trawiła, a dzieci w kolebkach płaczem serca rozdzierały. Nastroje w grodzie ciężkie były, a serca ludzkie, trwogą i nędzą zjęte, ku nienawiści się obróciły.

Żydzi, w Fjutowie osiadli, co handlem i rzemiosłem się parali, w onej chwili najgorsze razy przyjęli. Szlachta i włościanie, w gniewie ślepym, nas o lichwę i nędzę pomawiali, jakoby to my, a nie susza i wojna, głód sprowadzili. Ataki na domy hebrajskie częste były; kamienie w okna leciały, a krew nieraz na bruku się lała. Ja sam, choć piórem jeno walczyłem, raz sztyletem w uliczce zagrożon byłem, a syn mój, Eliasz, ledwo z życiem uszedł, gdy motłoch nań napadł.

Hieronim August Kazimierz Zygmunt Herman, herbu Fjut, pan na Hermanowicach Fjutowych, którego dawniej za sprawiedliwego miałem, w onej godzinie próby serce swe zatwardził. On, co niegdyś w Brwinowie i na polowaniu niedźwiedzim rozum i cnotę okazał, teraz, pod naciskiem szlachty i włościan, dekret wydał, by Żydzi z Fjutowa wygnani byli. „Dla dobra grodu i zgody” – powiadał, a oczy jego, dawniej ogniste, smutkiem pokryte były. Nie wiem, czy z musu, czy z przekonania dekret ów podpisał, lecz skutek jeden: ja, rodzina moja i bracia moi w wierze, z tobołkami jeno, Fjutów opuścić musieliśmy.

Dziwna rzecz, że niedługo po wygnaniu naszem sól na powrót w grodzie się zjawiła, a kupcy z Litwy i Prus towary przywieźli. Głód ustąpił, jakoby ręką odjęty, a szlachcice szeptać jęli, że to Żydzi klątwę na Fjutów rzucili, a wygnanie ich nędzę zakończyło. Głupota ludzka, powiadam, bo nie my, lecz wojna i susza nędzę sprowadziły, a handel, w którym Żydzi biegli, dostatek mógłby wrócić, gdyby nas nie przepędzono.

Ja, Joachim, z rodziną moją do Łęczycy, zwanej Łodzią, się udałem, kędy Żydzi w zgodzie żyli, a handel kwitnął - kupcy i rzemieślnicy w bród się zbiegali. Tam, choć serce ciężkie, biznes lichwiarski otworzyłem, bo w nędzy żyć nie chciałem. Pożyczałem grosz tym, co w potrzebie byli, a choć zysk z tego był, gorycz w ustach została. Fjutów wspominam czasem, gdy pamięć mnie nie zawodzi – biesiady u Mordechaja Krnąbrnego, polowanie z Hieronimem, szabla jego w blasku księżyca. Lecz starość pamięć mą ćmi, a obrazy one jak mgła się rozwiewają. Syn mój, Eliasz, kronikę tę po mnie prowadzić będzie, bo pióro jego młode, a duch żywy.

Niech potomstwo wie, że Joachim Szeklenberg w Fjutowie żył, cierpiał i pisał. Niech wie, że nienawiść serca zatruwa, a sprawiedliwość wymaga odwagi, której w Fjutowie ongiś zabrakło. Niech Hieronim, choć cnotliwy bywał, w chwili słabości braci moich wygnał, a imię jego w sercu mym smutkiem brzmi. Żywot mój dobiega kresu, lecz pióro me ostatnie słowa kreśli: żyjcie w zgodzie, bo w nienawiści jeno nędza rodzi się.

Spisano w Łęczycy, zwanej Łodzią, roku Pańskiego MDLXXXV, ręką własną Joachima Szeklenberga."


mlę mlę mlę mlę mlę mlę mlę mlę pozdrawiam jurka owsiaka (tak naprawde nie! życze mu jak najgorzej!) pozdrawiam gimpsona, i nie pozdrawiam wariata jenzora gniezno @wariat.jenzor.gniezno