LE PRINTEMPS ET L’AUTOMNE WIOSNA I JESIEŃ

[Andrew Alexandre Owie]

Zaloguj się, aby zobaczyć zawartość.

Pierre-Jean de Béranger (1780-1857)

 

By Pierre-Jean de Béranger
LE PRINTEMPS ET L’AUTOMNE
SPRING AND AUTUMN * WIOSNA I JESIEŃ

 

Deux saisons règlent toutes choses,
Pour qui sait vivre en s’amusant:
Au printemps nous devons les roses,
À l’automne un jus bienfaisant.
Les jours croissent; le cœur s’éveille:
On fait le vin quand ils sont courts.
Au printemps, adieu la bouteille!

En automne, adieu les amours!

 

Two seasons regulate the order
Of life if it’s to your delight,
In springtime we have got the roses,
In winter  juice, that's what advised.
When days are short wine means a lot.
Long days! And hearts wake up, of course.
In spring you say: "Adieu, my bottle"!

In autumn: "Farewell, you girls!"

 

Dwie pory roku regulują wszystko
Dla tych, którzy wiedzą, jak żyć, bawiąc się:
Wiosną zawdzięczamy różom, 
W zimie sok winogronowy, bo jest to, co trzeba.
Kiedy dni są krótkie, pijemy wina.
Dni stają się dłuższe; serce się budzi:
Wiosną żegnaj, butelko!
Jesienią żegnajcie, dziewczyny!

 

Mieux il vaudrait unir sans doute
Ces deux penchants faits pour charmer;
Mais pour ma santé je redoute
De trop boire et de trop aimer
Or, la sagesse me conseille
De partager ainsi mes jours:
Au printemps, adieu la bouteille!
En automne, adieu les amours!

 

No doubt that it would be better
To yield to both nice things at once,
But making love and drinking claret
Together drive to a collapse.
Thus, wisdom said to me, "No hurdle!
Why not to set their days in turns?
In spring you say: "Adieu, my bottle!"
In autumn: "Farewell, you girls!"

 

Bez wątpienia lepiej byłoby się oddać
Dwóm miłym rzeczom na raz;
Ale boję się, że pić bordo i  kochać na raz,
Jak mówią, szkodzi zdrowiu.
Tak więc mądrość mi radzi,
Aby dzielić moje dni w ten sposób:
Wiosną żegnaj, butelko!
Jesienią żegnajcie, dziewczyny!

 

Au mois de mai j’ai vu Rosette,
Et mon cœur a subi ses lois.
Que de caprices la coquette
M’a fait essuyer en six mois!
Pour lui rendre enfin la pareille,
J’appelle octobre à mon secours.
Au printemps, adieu la bouteille!
En automne, adieu les amours!

 

In early May I met Rosetta,
My heart refused to follow bans.
Her coquetry, capricious habits
Kept fooling me six months on end!
At last, lest I'd be up the pole,
I called for help October's thirst!
In spring you say: "Adieu, my bottle,
In autumn: "Farewell, you girls!" 

 

W maju poznałem Rozetę,
A moje serce poddało się.
Jej kaprysy i kokieteria
Oszukali mnie przez sześć miesięcy!
Aby w końcu się jej pozbyć,
Zastosował się do tej samej rady:
Wiosną żegnaj, butelko!
Jesienią żegnajcie, dziewczyny!

 

Je prends, quitte, et reprends Adèle,
Sans façon comme sans regrets.
Au revoir, un jour me dit-elle.
Elle revint long-temps après;
J’étais à chanter sous la treille:
Ah! Dis-je, l’année a son cours.
Au printemps, adieu la bouteille! 
En automne, adieu les amours!

 

In autumn I informed my Adel*
"I’ve had enough, bear no grudge!"
"Well, farewell", one day she mumbled.
Time quickly passed, we got in touch.
I sang the grapes that met my throat.
"Ah!", I would say, all's in due course:
In spring you say: "Adieu, my bottle!"
In autumn: "Farewell, you girls!"

 

Jesienią powiedziałem Adele:
"Żegnaj dziecko, nie pamiętaj złego..."
I rozstaliśmy się; ale czas szybko minął,
Wiosną sama wróciła do mnie.
Ciche opróżniąc butelkę, śpiewałem:
Ach! Rok ma swój bieg, i wszystko w swoim czasie:
Wiosną żegnaj, butelko!
Jesienią żegnajcie, dziewczyny!

 

Mais il est une enchanteresse
Qui change à son gré mes plaisirs.
Du vin elle excite l’ivresse,
Et maîtrise jusqu’aux désirs.
Pour elle ce n’est pas merveille
De troubler l’ordre de mes jours,
Au printemps avec la bouteille,
En automne avec les amours.

 

But there's an enchantress else.
She's able to invert my vices.
Like wine she can intoxicate,
She is the mistress of desires.
It won't be difficult for her
To change the order, being perverse,
In spring I'll say: "Salut**, my bottle!"
In autumn: "You're welcome, girls!"

 

Ale jest jedna czarodziejka,
Która  dowolnie zmienia moje przyjemności.
Ona jest w stanie odurzyć, jak wino,
Potrafi kontrolować nawet pragnienia.
Dla niej to nic dziwnego,
Aby zakłócić porządek moich dni.
Wiosną powiem: "Część, butelko!"
Jesienią: "Witajcie, dziewczyny!"

 

*  [ˈaːdəl]
**[sa'lu]

 

 

PHILOLOGICAL COMMENTARY
KOMENTARZ FILOLOGICZNY

 

Pierre-Jean de Béranger has remained a classical lyric and satiric poet of the world literature so far.

 

Pierre-Jean de Béranger do dziś pozostaje klasycznym poetą lirycznym i satyrycznym światowej literatury.

 

According to Johann Wolfgang Goethe, poems by Béranger are full of such a gracefulness, wit, subtle irony and have got such an artistic perfection and a masterly elaborated literary form that not only France, but also all educated Europe would have to marvel. But some German critics were ready to blame Goethe for his "almost unqualified praise". He praised him in his letters to his friends and sent them poems, which were called by him "the excellent Béranger". He repeatedly talked about the French genius in his conversations with his secretary Eckermann and stressed  great originality and good humour of Béranger. 

 

Według Johanna Wolfganga Goethego wiersze Bérangera są pełne takiego wdzięku, dowcipu, subtelnej ironii, mają taką doskonałość artystyczną i mistrzowsko dopracowaną formę literacką, że nie tylko Francja, ale i cała wykształcona Europa musiałaby się zachwycić. Ale niektórzy niemieccy krytycy byli gotowi winić Goethego za jego "prawie bezwarunkową pochwałę". Chwalił Bérangera w listach do przyjaciół i wysyłał im wiersze, które nazywał "doskonałym Bérangerem". Wielokrotnie mówił o francuskim geniuszu w rozmowach ze swoim sekretarzem Eckermannem i podkreślał wielką oryginalność i dobry humor Bérangera.

(J. B. Segall An Estimate of Béranger by Goethe,  Modern Language Notes, Vol. 14, No. 7 (Nov., 1899), pp. 206-213).

Zaloguj się, aby zobaczyć zawartość.

 

____

 

"Les cinq étages" by Pierre-Jean de Béranger. Sung by Germaine Montéro. Piosenka "Pięć pięter" przez Pierre-Jeana de Bérangera śpiewana przez Germaine Montero.

____

 

The English translations of Béranger`s poems of the 19 c. (for example, Le roi d'lveto (The King of Yveto) , Le Senateur (The Senator), Marquis de Carabas  often contained the  skipped stanzas which seemed too "indecent" from the Victorian point of view or reflected vices of the Royal persons, aristocracy and gentlemen on the whole.

 

Angielskie przekłady XIX-wiecznych wierszy Bérangera (na przykład "Le roi d'lveto" (Król Yveto) , "Le Senateur" (Senator), "Marquis de Carabas" często zawierały  pomijane zwrotki, które wydawały się zbyt "nieprzyzwoite" z wiktoriańskiego punktu widzenia lub odzwierciedlały wady osób królewskich, arystokracji i dżentelmenów w ogóle.

 

____

 

"Ma grand' mère" by Pierre-Jean de Béranger. Sung by Germaine Montero. Piosenka "Moja babcia" przez Pierre'a-Jeana de Bérangera śpiewana przez Germaine Montero.

____

 

The respectable classes of Victorian Britain habitually used French as a way of excluding the lower classes, and were quite happy to enjoy the pleasures offered by French literature and culture so long as these did not fall into the hands of the more impressionable members of society. Under these circumstances translating Béranger became a political gesture, a way of breaking the code and allowing the masses access to information previously reserved for the elite 

 

Szanowane klasy wiktoriańskiej Wielkiej Brytanii zwykle używały francuskiego jako sposobu na wykluczenie niższych klas i były całkiem szczęśliwe, mogąc cieszyć się przyjemnościami oferowanymi przez francuską literaturę i kulturę, o ile nie wpadły one w ręce bardziej wrażliwych członków społeczeństwa. W tych okolicznościach tłumaczenie Bérangera stało się gestem politycznym, sposobem na złamanie szyfru i umożliwienie masom dostępu do informacji zarezerwowanych wcześniej dla elit.

(Joseph Phelan "The British Reception of Pierre-Jean de Béranger" in "Revue de littérature comparée", 2005/1 no 313).

 

The most famous translator of the French poet in the 1840s  in Great Britain was William Young.

 

Najsłynniejszym tłumaczem francuskiego poety w latach 40. XIX wieku w Wielkiej Brytanii był William Young.

 

________

 

Satiric poem  "Le sénateur" by Pierre-Jean de Béranger was set to music by Alexandre Dargomyzhsky. Sung by the operatic singer Yevgeny Nesterenko in 1970. Vasiliy Kurochkin translated the poem as "The noble friend". The hero of the song achieved everything thanks to his wife, the mistress of an aristocrat and dignitary, but he hypocritically denies this, calling it rumors, and self-derogatorily says that he is a worm in comparison with the best friend of his family. Satyryczny wiersz "Le sénateur" ("Senator") przez Pierre-Jeana de Bérangera skomponował Aleksandr Dargomyżski. Piosenka śpiewana przez śpiewaka operowego Jewgienija Niesterienko w 1970. Wasilij Kuroćkin przetłumaczyl ten wiersz jako "Szlachetny przyjacielu". Bohater piosenki osiągnął wszystko dzięki swojej żonie, kochance arystokraty i dygnitarza, ale obłudnie temu zaprzecza, nazywając to plotkami, i z autoironią mówi, że w porównaniu z lepszym przyjacielem jego rodziny jest po prostu robakiem.

________

 

The lyric and satiric aspects of Béranger's poetry are often mixed in his poems and lyrics. The same manner was later typical, though in prose, for Charles Dickens. Pierre-Jean de Béranger also influenced William Makepeace Thackeray, Oscar Wilde and Robert Louis Stevenson.

 

Liryczne i satyryczne aspekty poezji Bérangera są często mieszane w jego wierszach i tekstach. Ten sam sposób był później typowy, choć w prozie, dla Charlesa Dickensa. Pierre-Jean de Béranger wywarł również wpływ na Williama Makepeace'a Thackeraya, Oscara Wilde'a i Roberta Louisa Stevensona.

 

One hundred songs of Pierre-Jean de Béranger were compiled and issued by Rufus Wilmot Griswold in the USA in 1844  in translations "by various hands, and of unequal merit". 

 

Sto pieśni Pierre-Jeana de Bérangera zostało opracowanych i wydanych przez Rufusa Wilmota Griswolda w USA w 1844 r. w tłumaczeniach "różnymi rękami I o nierównej wartości".

(The Songs of Béranger: In English. With a Sketch of the Author's Life Philadelphia C. Sherman, Printer, 1844).
____

 

"Les Souvenirs du Peuple" by Pierre-Jean de Béranger. "Wspomnienia ludzi" przez Pierre-Jeana de Bérangera.

____

 

Count Nulin, a main character of the same name long poem by Alexandre Pushkin, comes back home from Paris with the latest poem by Béranger. Moreover, it was the Béranger`s poem "La Double Chasse" that became the source of the Pushkin's long poem "Count Nulin" ("Graf Nulin").

 

Hrabia Nulin, główny bohater poematu o tym samym imieniu, przez  Aleksandra Puszkina, wraca do domu z Paryża z najnowszym wierszem Bérangera. Co więcej, to wiersz Bérangera "La Double Chasse" stał się źródłem poematu   "Hrabia Nulin" ("Graf Nulin") przez Puszkina.

 

Béranger needs the new translations in the foreign languages. The translations, showing the very brilliance of Béranger's literary form. His poems are very diverse and rich in this, formal respect.

 

Béranger potrzebuje nowych tłumaczeń na języki obce. Tłumaczenia, ukazujące samą błyskotliwość formy literackiej Bérangera. Jego wiersze są pod tym, formalnym względem bardzo różnorodne i bogate.

____

 

"La petite ouvrière" by Pierre-Jean de Béranger. Sung by Colette Renard. Piosenka. Piosenka "Mała robotnica" przez Pierre-Jeana de Bérangera.

____

 

When Pierre-Jean Béranger wrote his poems he had got a definite street tune or folk melody in his head, and he liked to write refrains. He considered his refrains to have been the secret of a success of his songs.

 

Kiedy Pierre-Jean Béranger pisał swoje wiersze, miał w głowie określoną melodię uliczną lub melodię ludową i lubił pisać refreny. Uważał, że jego refreny były tajemnicą sukcesu jego piosenek.

 

A special topic is the use of the texts by Béranger in the classical music by Richard Wagner (Germany), Charles Gounod, Hector Berlioz (France), Stanisław Moniuszko (Poland), Alexandre  Dargomyzhsky, Georgiy Sviridov (Russia), etc.

 

Szczególnym tematem jest wykorzystanie tekstów Bérangera w muzyce klasycznej Richarda Wagnera (Niemcy), Charlesa Gounoda, Hectora Berlioza (Francja), Stanisława Moniuszki (Polska), Aleksandra Dargomyżskiego, Gieorgija Swiridowa (Rosja) itp.

 

The poem "Le printemps et l'autumn" ("Spring and Autumn") by Pierre-Jean de Béranger translated by M. Kuzmin as "Farewell to you, wine, in early May, farewell to you, love, in October!" became "Aria of Béranger" from the musicle "The Heart of a Poet" of 1932  by Nikolai Strelnikov (Nikolai von Mensenkampff).

 

 

Wiersz "Le printemps et l'autumn" ("Wiosna i jesień") przez Pierre-Jeana de Bérangera w tłumaczenie przez M. Kuzmina jako "Żegnaj, wino, na początku maja, a  w październiku żegnaj, miłość!" stał się "Arią Bérangera" z musicalu "Serce poety" z 1932 roku przez Nikołaja Strielnikowa (Nikołai von Mensenkampff).

_____

 

"Aria of Béranger"  from  "The Heart of a Poet". Music by Nikolai Strelnikov (Nikolai von Mensenkampff). Sung by Alexei  Feona. "Aria Bérangera" z "Serca poety". Muzyka: Nikołaj Strielnikow (Nikołai von Mensenkampff). Śpiew: Aleksiej Fieona.

_____

 

THE END KONIEC

 

SUPPLEMENTARY MATERIALS

MATERIAŁY UZUPEŁNIAJĄCE

 

About Nikolai Mensenkampff O Nikołaju Mensenkampffie

 

The USB, the Russian grandsons of Béranger: Countess de Bouchardon

Hrabina de Bouchardon: USB, rosyjscy wnukowie Bérangera

 

 

 

Edytowane 25 Maja 2023 przez Andrew Alexandre Owie (wyświetl historię edycji)

[violetta]

Ja bym inaczej przetłumaczyła :) np wiosnę zawdzięczamy różom:)

[Andrew Alexandre Owie]

@violetta

 

Dear Violetta, I've followed your kind remark and corrected the line in my literal translation in Polish. Thank you very much! 

 

@violetta

 

Chère Violetta, j'ai suivi votre aimable remarque et j'ai corrigé la ligne dans ma traduction littérale en polonais. Merci beaucoup!

 

Droga Violetto, zastosowałem się do Twojej uprzejmej uwagi i już poprawiłem tę linijkę w moim dosłownym tłumaczeniu na język polski. Bardzo dziękuję!

 

@violetta

 

I rather blindly copied my own English translation instead of following the original French text.

J'ai plutôt copié aveuglément ma traduction anglaise au lieu de suivre le texte original français.

Raczej ślepo skopiowałem moje angielskie tłumaczenie, zamiast podążać za oryginalnym francuskim tekstem.

 

 

Edytowane 23 Maja 2023 przez Andrew Alexandre Owie (wyświetl historię edycji)