W swoich „Kazaniach sejmowych” Piotr Skarga poruszył sześć, jego zdaniem, poważnych problemów społeczno-politycznych Rzeczpospolitej XVI-wieku. W pierwszej kolejności wymienił „nieżyczliwość ludzką ku Rzeczypospolitej i chciwość domowego łakomstwa”. Autor nie byłby jednak prawdziwym jezuitą, gdyby prócz połajanki, nie wspomniał o sposobie uleczenia tej „choroby”.
Tekst: „nieżyczliwość ludzka ku Rzeczypospolitej i chciwość domowego łakomstwa” może dzisiaj być słabo rozumiany. Wiadomo, dawna polszczyzna rządziła się nieco innymi prawami. W gruncie rzeczy chodzi jednak o coś prostego — stawianie własnego interesu ponad dobro Rzeczpospolitej. Zdaniem autora Kazań sejmowych był to palący problem jego czasów.
Jakie remedium poleca Skarga na brak patriotyzmu? Krzewienie świadomości społecznej. Przede wszystkim poleca uświadomić sobie, że: „kto ojczyźnie swej służy, sam sobie służy”. Dobro państwa leży bowiem w interesie jego mieszkańców. Szczególnie obywateli Rzeczpospolitej, która dawała znacznie większe możliwości od ościennych mocarstw. W celu zachowania swobód gospodarczych i politycznych, warto było poświęcić część pieniędzy na obronność.
Co do zmiany podejścia, Skarga miał również inne rady. Uważał, że dobrym pomysłem jest propagowanie altruizmu i myślenia o innych. Co to ma wspólnego z ojczyzną? Otóż zdaniem autora „Kazań sejmowych”, państwo jest wspólnotą swoich mieszkańców. Tym samym najwyższą formą altruizmu jest dbanie o jego dobrobyt. Przy czym należy pamiętać, by nie żądać z tego powodu żadnej nagrody. Prawdziwa miłość do ojczyzny (a tym samym bliźnich-obywateli) musi być bezinteresowna. Patriotyzm to cnota — a te pielęgnujemy dla płynącego z nich dobra, nie pieniędzy od króla. Piotr Skarga, jako przykładny duchowny renesansu, miał w rękawie dwa zbiory ludzi przepełnionych miłością patriotyczną — Biblię i starożytność. Dostajemy więc od niego szeroki wachlarz przykładów bohaterów wartych podziwiania i naśladowania. Legendarnego ateńskiego króla Kodrosa. Cały ród rzymski Decjuszów, słynnego Marka Antyliusza Regulusa… Wszyscy przelali krew dla dobra swojego państwa.
Podobnie z postaciami biblijnymi. Najważniejszym przykładem pozostaje sam Jezus Chrystus. Dla Skargi Zbawiciel jest ucieleśnieniem idei poświęcenia jednego, w imieniu wielu. Umierając na krzyżu, odkupił winy całej ludzkości. Podobnie patriota, ponosząc ofiarę za ojczyznę, poświęca się w imieniu wszystkich jej obywateli. Skarga przytacza również słowa samego Jezusa, zawarte w przykazaniu miłości. Co ciekawe, zamiast „wzajemnie” używa słowa „społecznie”. Chrystus nakazał miłość do swojej wspólnoty. Najwyższą formą wspólnoty jest zaś państwo. Dlatego Zbawiciel chce, by Polacy kochali swoją ojczyznę.
Podsumowując, Piotr Skarga widzi następujące rozwiązanie problemu „nieżyczliwości ludzkiej ku Rzeczypospolitej i chciwości domowego łakomstwa”. Po pierwsze, zrozumienie korzyści płynącej z dobrostanu ojczyzny. Po drugie, propagowanie postaw bezinteresownego patriotyzmu. Po trzecie, wskazywanie wzorów do naśladowania dla społeczeństwa.
Aktualizacja: 2025-03-30 23:31:09.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.