Czy rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią miała uczyć, straszyć czy bawić czytelnika?

Autor Inny
Autorką opracowania jest: Marta Grandke.

“Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” to średniowieczne dzieło, którego autor pozostaje nieznany. Utwór ten opowiada o spotkaniu tytułowego mistrza Polikarpa ze Śmiercią, która przybrała ludzką postać, ukazała się mu i przeprowadziła z nim rozmowę, dotyczącą jej natury i pracy. Współcześnie wciąż można zastanawiać się, w jakim celu stworzono to dzieło i czy miało ono czytelnika uczyć, bawić czy straszyć?

Najwłaściwszą odpowiedzią jest chyba ta, która mówi, że tekst ten miał wiele różnych funkcji, ale najważniejszą z nich było oswojenie odbiorcy z perspektywą śmierci. W średniowieczu była ona paradoksalnie o wiele bardziej powszechna (mimo że w dzisiejszych czasach także czeka ona każdego człowieka), ponieważ na terenach europy wciąż rozgrywały się konflikty zbrojne i miały miejsce liczne epidemie. Śmierć czyhała więc za każdym rogiem, a jej perspektywa oraz strach przed tym, co dzieje się z człowiekiem, gdy już umrze, były powszechne.

Dlatego też ważne i potrzebne były takie utwory jak “Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”, które dotykały tematu przemijania i tłumaczyły go czytelnikom. Dodatkowo istotny był także sposób przedstawienia tytułowej Śmierci w tekście. Mimo że była ona ukazana jako straszliwa kostucha, przerażające zwłoki - co przypominało, że śmierć niesie ze sobą grozę - to jednak jej zachowanie, sposób bycia i rozmowy były bardziej ludzkie, swojskie i zwyczajne. Sprawiało to, że była ona mniej straszna, a ludziom łatwiej było oswoić się z jej perspektywą. 

Dodatkowo dzieło miało na celu także uczenie ludzi na temat tego, jak powinni żyć, by po śmierci dostać się do nieba i zostać zbawionym. Autor robi to za pomocą opowieści Śmierci o ludzkich wadach i przewinieniach. Robi to w dowcipny sposób, który może bawić czytelnika, ale niesie także ze sobą dydaktyczne przesłanie, z którego każdy powinien wyciągnąć naukę. Dodatkowo Śmierć opowiada także Polikarpowi o tym, że najbardziej lubi przychodzić po dusze grzeszników, które następnie zabiera do piekła, gdzie cierpią i odpokutowują swoje winy.

W ten sposób autor niesie swoim czytelnikom przesłanie dotyczące tego, jak powinno wyglądać dobre życie oraz czego należy się wystrzegać. Wydźwięk moralizatorski tego dzieła sprawia, że bywa ono klasyfikowane jako tekst dydaktyczny, niosący ze sobą konkretny przekaz. Ubrany jest on w groteskową, satyryczną formę, dzięki temu staje się łatwiej przyswajalny i sprawia, że jego trudna i nieprzyjemna tematyka nie przytłacza odbiorcy. “Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” nie straszy śmiercią, raczej próbuje czytelnika z nią oswoić i dać mu praktyczne wskazówki dotyczące moralnego postępowania i w ten sposób uchronić go przed piekłem i potępieniem.

“Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” jest więc utworem, który spełnia zróżnicowane funkcje. Przede wszystkim oswaja czytelnika z perspektywą śmierci, która ostatecznie zabierze każdego, bez względu na to, kim on jest. Dodatkowo jeszcze teksty poucza odbiorcę odnośnie zachowania, moralności oraz daje wskazówki dotyczące życia, by uchronić go przed piekłem. Śmierć opisuje bowiem przewinienia, za które ludzie zostają potępieni, z czego to czytelnik może wyciągnąć dla siebie naukę i zmienić swoje postępowanie, zanim Śmierć zabierze także i jego duszę.


Przeczytaj także: Obraz epoki średniowiecza w utworach Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią, O zachowaniu się przy stole, Satyra na leniwych chłopów

Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.