Nie ulega wątpliwości, że historia naszego kraju obfituje w dramatyczne wydarzenia. Zazwyczaj jednak skupiamy się na najważniejszych epizodach sprzed wieków oraz biorących w nich udział bohaterach. Tymczasem dzieje Polski to w istocie nieopowiedziane losy całych pokoleń, muszących radzić sobie z trudami codziennego życia i problemami geopolitycznymi ojczyzny.
Szczególnie mocno tą często pomijaną prozę dnia codziennego widać na przykładzie polskiej młodzieży. Nie będący już dzieckiem, ale też jeszcze niemogący nazywać się dorosłym człowiek musiał się odnaleźć zarówno wewnętrznie jak i zewnętrznie. Los polskiej młodzieży możemy więc nazwać walką, splecioną nierozerwalnie z dziejami ojczyzny. Doskonale oddają to utwory literackie, sięgające po tematykę do istotnych dla swoich czasów problemów. Właśnie dlatego w pracy tej właśnie literatura będzie przykładem służącym potwierdzeniu wyżej postawionej tezy. Do omówienia wybrane zostały dwa utwory: „Dziady” cz. III Adama Mickiewicza oraz „Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego. Dzielą je dwie epoki literackie i ogromne zmiany polityczne w obrębie narodu polskiego, dzięki czemu doskonale obrazują splecenie losów młodzieży i ojczyzny.
Choć jak przystało na dramat romantyczny, „Dziady” przesycone są elementami fantastycznymi, to jednak Mickiewicz oparł je na prawdziwych wydarzeniach. Nawiązuje tam do potwornego potraktowania polskiej i litewskiej młodzieży przez władze carskie, mające na celu walkę z organizacjami spiskowymi. Wieszcz narodowy sam poznał, czym jest paranoja tyrańskiej władzy na Kremlu, kiedy rozbite zostały organizacje Filaretów i Filomatów. Kwiat młodzieży wywieziony został w głąb „nieludzkiej ziemi”, zmuszony do katorżniczej pracy, albo wcielony siłą do wojska. W samym dramacie Mickiewicz opisuje drakońskie metody przesłuchań, łamanie ludzkiego ciała i psychiki oraz osądzanie poza literą jakiejkolwiek cywilizowanej formy prawa. Wystarczy chociażby wspomnieć opowieść o Cichockim, czy rozmowy między współwięźniami Konrada. Duże wrażenie robią też wizje pędzących na wschód kibitek.
Snując tę opowieść, Mickiewicz wyraźnie łączy losu umęczonej przez carat ojczyzny z jej młodzieżą. Przesłaniem Dziadów pozostaje mesjanizm Polski na arenie dziejowej, jednak możemy również dostrzec mesjańskie cierpienie młodego pokolenia na arenie dziejów narodu. Oddanie młodzieży idei patriotycznej, za którą walczy i cierpi katusze, pokazane jest poprzez zachowanie młodych na balu u Nowosilcowa. Wewnętrzny ogień, o którym wspomina Wysocki to rzecz jasna wola narodu, która wypływa właśnie z ludu i młodzieży. Stare elity są bowiem skostniałe, zaprzedane i nieczułe na losy Polski. Młodzi to siła twórcza, witalny powiew odrodzenia, który zagraża moskiewskim tyranom. Dlatego też krwiożerczy satrapa musi ją zdławić rękoma swoich upodlonych sługusów. Młodzież cierpi, ponieważ ojczyzna cierpi i walczy. Jednak taj jak Polska będzie kiedyś mesjaszem narodów, tak młodzież będzie mesjaszem ojczyzny, cierpiąc za wolność milionów.
Stefan Żeromski nazywany był przez sobie współczesnych „sumieniem narodu”. Wynikało to z doskonałego wyczucia bolączek trawiących ówczesnych Polaków. Sam pisarz tworzy w czasach niezwykle interesujących, będąc zarazem autorem młodopolskim i twórcą z dwudziestolecia międzywojennego. Doskonale wiec wyłapywał niuanse okresów przejściowych oraz towarzyszących im niepokojów w ludzkim życiu. Szczególnie dobrze ukazał to na przykładzie młodzieży, zawsze silnie reagującej na historyczne zawirowania. W swoim „Przedwiośniu” ukazał trudy dorastania młodego człowieka, który zarazem narodził się w zupełnie innym świecie, w którym przyszło mu dorosnąć.
Na dzieje Cezarego Baryki składa się więc okres poszukiwań siebie samego, młodzieńczy bunt, ale też trawiące świat niepokoje. Bohater musi odpowiedzieć sobie na pytanie kim jest, a zarazem jako człowiek jeszcze nie do końca wewnętrznie ukształtowany stawić czoła wielkim przemianom kulturowym i społecznym. Widzimy tu niesamowite odbicie losów ojczyzny Cezarego, Polski. Odzyskawszy niepodległość, ten stary-młody kraj musi odpowiedzieć sobie na wiele pytań, znaleźć drogę ku przyszłości. Rozrywają go sprzeczności i złogi dawnych dziejów. Tak jak Cezary, który musi się nauczyć być dorosłym Polakiem, mając przy sobie niewiele autorytetów, tak Rzeczpospolita trzęsie się na ideologicznym wietrze, szukając odpowiedzi na trawiące ją bolączki. Cezary również walczy, często z samym sobą, aby odnaleźć własną drogę. Jest jednak gdzieś pomiędzy tak jak kraj stojący wobec wyzwań niepodległości. Tę niesamowitą zależność, odzwierciedlenie duszy pokolenia ludzi żyjących nieznanym snem własnych ojców, oddaje tytuł powieści. Obserwujemy bowiem okres przejściowy kraju, a zarazem człowieka. Polska i Cezary są pełne fermentu, niedokończone, ale jakby wzbudzone ku dojrzałości. Dusza młodzieńca nierozerwalnie związana jest więc ze stanem Rzeczpospolitej.
Nie bez przesady można powiedzieć, że czasy, które przyszło nam dzielić, mają duży wpływ na nas samych. Szczególnie jeżeli jesteśmy ludźmi młodymi, podatnymi na zmiany i poszukującymi własnej drogi. Być może dlatego wielkie ruchy historyczne zasilane są w dużej mierze młodzieżą. Jako Polacy najbardziej zespoleni jesteśmy z dramatycznymi losami ojczyzny. Tym samym dzieje danego pokolenia odzwierciedlają aktualny stan ojczyzny. Walka, jaką musi ona wieść przez kolejne wieki z nieprzychylnym światem, udziela się jej młodzieży. Nie pozostaje ona tylko kwestią narodowowyzwoleńczą, cierpieniem fizycznym.
Jak wspomniano wcześniej, młody człowiek i Rzeczpospolita co pokolenie muszą poszukiwać własnej drogi. Wielkie myśli, idee targające ludzkością, wzburzają życie prywatne i społeczne nad Wisłą. Nastoletni Polak, tak jak jego kraj, musi sobie radzić zarazem z ciężarem historycznej spuścizny, wewnętrznymi niepokojami jak też przychodzącymi z zewnątrz problemami. Na miejscu wydaje się więc stwierdzenie prostego faktu, że takie będą Rzeczpospolite, jak kolejne pokolenia polskiego narodu.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.