Każda cywilizacja tworzy pewien zbiór ideałów, którymi posługują się jej członkowie. Szczególnie mocno widać to na przykładzie kast wojowników, ludzi zajmujących się zawodowo walką i przemocą. Wynika to z faktu, że ich rola społeczna musi być kontrolowana przez zbiory zasad, bez nich niekontrolowana siła wojskowa bardzo szybko przerodziłaby się w tyranię silniejszych. Ideały takie podlegały na przestrzeni wieków modyfikacjom, zmieniały się wraz z cywilizacjami oraz ich rozwojem. Dla Europy istniały dwa kamienie milowe w rozwoju etosu wojownika. Pierwszym był ideał starożytny cywilizacji hellenistycznej, drugim średniowieczny kodeks chrześcijańskich rycerzy.
Koncepcja etosu wojownika, zwanego również ideałem rycerskim, jest znacznie starsza niż samo to pojęcie. Zrodziła się z zażyłości historycznych plemion starożytnego Iranu. Tam też, pośród starodawnych Ariów, wykształcił się system kastowy. Jedną z kast stanowili dziedziczni wojownicy, ludzie będący siłą zbrojną społeczności. Aby nie stanowili zagrożenia dla swoich plemion, ograniczał ich pewien kodeks zachowań, swoisty etos prymitywnego wojownika. To właśnie on dał początek innym zasadom panującym pośród zbrojnych rodów Europy, gdy koczownicze ludy Iranu rozeszły się po kontynencie.
Dla kręgu cywilizacji europejskiej niezwykle istotnym był etos zachowania herosów z greckich mitów. Cywilizacja helleńska zdominowała bowiem na długo wielkie połaci kontynentu, oddziaływała na okoliczne ludy i ostatecznie wpłynęła nawet na Imperium Rzymskie. Ideał ten wywodził się właśnie z eposów heroicznych, był oparty o zachowanie mitycznych herosów. Dzisiaj trudno byłoby uznać go za szlachetny, stanowił jednak odzwierciedlenie czasów i sposobu myślenia Greków, a następnie Rzymian.
Z czasem jednak Imperium uległo chrystianizacji. Czas bogów Olimpu i herosów pokroju Heraklesa czy Achillesa przeminęły. Nowa religia niosła za sobą ideały często sprzeczne z dawnymi cnotami bohaterów. Chrześcijaństwo wywarło wpływ na ludzi parających się orężem, przekazując im swoje ideały. Tak też przekształciło szukającego chwały herosa w pobożnego, szlachetnego rycerza.
Ideał wojownika w cywilizacji hellenistycznej ukształtował się na bazie eposów i opowieści o herosach. Półboscy wojownicy dokonywali w nich czynów wielkich, wykraczających poza możliwości zwykłych śmiertelników. Heros dokonywał swoich czynów raczej dla chwały wielkiego wojownika, nie zaś dla innych. Jego etos związany był więc z cechami doskonałego wojownika, nie zaś moralnością.
Dobrym przykładem jest tutaj Achilles, największy pośród herosów. Był niezrównanym piechurem, jednak pycha oraz mściwość potrafiły pochłonąć go do reszty. Istotnie, wyróżnić można również Hektora - postać honorową oraz szlachetną w każdym calu, był on jednak mocno wyidealizowanym bohaterem. Pewne elementy etosu podyktowane były również ustrojem starożytnej Grecji. Ideał rycerski starożytności można więc scharakteryzować tak:
Warto nadmienić, że starożytne wojny bywały bardzo okrutne. Wojownicy tamtych czasów często nie stosowali pojęcia takiego jak litość dla pokonanych. Tukidydes w Wojnie Peloponeskiej dokładnie opisuje, jak hoplici greccy obu stron potrafili traktować nie stawiających opór, poddających się i cywilów. Nie powinien więc dziwić fakt, że wraz z nastaniem religii chrześcijańskiej wykształcił się bardziej cywilizowany etos rycerza.
Etos rycerza w średniowieczu podlegał kształtowaniu poprzez nauki chrześcijańskie. Dawny wojownik został na swój sposób ochrzczony, a jego postępowanie miało być postępowaniem świętego wojownika i obrońcy wiary. Na bazie przykazań z Biblii stworzono etos rycerski, niepisany kodeks postępowania ludzi miecza. Wyrażało go najpełniej osiem wielkich cnót rycerskich, stanowiących kwintesencję kodeksu honorowego chrześcijańskiego wojownika. Były to:
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.